“Ыйман жан дүйнө азыгы” программасынын бул чыгарылышында “Пайгамбарыбыз Мухаммед Мустафа с.а.в” тууралуу кеп курдук. Студиябыздын коногу Кыргызстан Алымдар кеңешинин төрагасы, Кыргызстан ислам университетинин ректору, белгилүү аалымАбдышукүр Нарматов болду.
Мухаммед Пайгамбар (араб. Мухаммад محمد, туулган убагы 22-апрель, 571-жылы (же 570-ж.), рабиүль-Аввал айынын 12синде, дүйшөмбү күнү, күндүн чыгышына аз калганда, Меккеде — каза болгон убагы 632-ж., 8-июнь, Мадинада.) — Исламдын акыркы пайгамбары. Ислам ишеними боюнча Кудай Мухаммед пайгамбарга ыйык китеп болгон Куранды түшүргөн. Андан тышкары саясий инсан, анын башкаруусунун натыйжасында Араб жарым аралыгында күчтүү жана жетишээрлик чоң мамлекетке айланып кеткен умма мусулмандар жамаатынын негиздөөчүсү жана башчысы. Пайгамбар с.а.в дын өмүр баяны:
Көчмөн бедуиндер үй-бүлөсү, акы төлөп баласын бактыра турган адам издешип Меккеге барышат. Аялдар бир-бирден бала алышат. Болочок пайгамбарды “атасы жок жетим экен, жарытып акы төлөбөйт да” деп эч ким албай коёт. Халима аттуу аял башка бала табылбагандан кийин кичине Мухаммедди алып үйүнө кайтат. Өздөрү кедей турушкандыктан Халима өзүнүн наристеси менен Мухаммедди катар эмизип багат Аравиянын көптөгөн жери кургак, суусуз болгондуктан жалгыз төөсүнөн сүт да чыкпай калган. Бала Мухаммедди алып келген күндөн баштап төө сүттү мол бере баштайт. Мухаммед 3-4 жашка келгенде аянтчада балдар менен ойноп жүрсө үйгө Халиманын өз уулу жүгүрүп келип, “баланы ак кийимчен эки адам келип жыгып жатат” дейт. Халима күйөөсү экөө жүгүрүп чыгышса, Мухаммед супсур болуп туруптур. Халама аптыгып: “Эмне болду, балам? Алигилер кимдер?” деп сураса: “Көөдөнүмдү ачып, жүрөгүмдү сууруп алды да, алтын жүрөк салды, кимдер экенин тааныбайм” деп Мухаммед чоң адамча токтоо жооп бериптир. Аңызга караганда Кудайдын амири менен келген Жебирейил Мухаммедге башка жүрөк салып кетет. Буга таң калган жана корккон Халима баланы аман турганда энесине алып барып берели деп, аны Меккедеги Аминага алып келет. Ошондо сезим тал Амина: “Эмне болуп кетти, эмнеге алып келдиңер?” деп чочулайт. Халима эмне дээрин билбей аны-муну айткан экен, Амина анысына көнбөй чындыкты айттырыптыр. “Мухаммед туулганда жерге “чыр” этип түшөөрү менен чалкасынан жаткан калыбында эки чыканагына таянып, башын көтөрүп, чон адамдай өйдө караган эле” деп Амина уулун алып калыптыр.
Ал 6 жашка толгон кезде энеси Амина кайтыш болуп, жетим калган баланы атасы Абды Мутталип колуна алып тарбиялаптыр. Абды Мутталип ак сөөк тукумунан чыккан бай эмес адам экен. Мухаммед 8 жашка чыкканда сүйүктүү атасы да кайтыш болуп, баланы агасы (атасынын иниси) Абу Талип өз тарбиясына алган экен. Ак көңүл, жан дүйнөсү кең Абу Талип өтө кедей өмүр кечирип, Мухаммедди элдин кой-эчкисинин артында жүрө турган бакмачылыкка берүүгө мажбур болуптур. Тоо-ташты, чөлдү сызгырган аптапта жападан жалгыз мал артынан жүргөн жетим бала абдан сезимтал, байкагыч, ойчул болуп өсүп, кичинесинен калп айтканды билбеген, өтө чынчыл, жагымсыз жыт-жыбырдан жүрөгү айнып ооруп калма, орунсуз сүйлөбөгөн бала болгон. Буга дейре Аравияда ар түрдүү кудайларга сыйынуу кеңири жайылган. Алардын сыйынуучу касиеттүү жери Мекке шаарындагы Кааба болуптур. Мында көп замандан бери эле жыл сайын арабдар белгилүү убакытта чогулушуп, Каабанын айланасындагы ар түрлүү кудайлардын бейенесине сыйынып, курмандык чалышып, Зам-зам кудугундагы касиеттүү суудан ичип тарашчу экен.
Мухаммед (с.а.в) – адеп-ахлактын үлгүсү
Эгерде биз тарыхта жашап өткөн улуу инсандар тууралуу айта турган болсок, биринчи эле элесибизге Ислам пайгамбары Мухаммед (с.а.в) келет. Ал Азирети тууралуу канчалык жазсак, канчалык айтсак дагы жетишсиз. Анын жашоо амалы бир гана мусулман үммөтүнө эмес, баардык адамзаттарга үлгү. “Чындыгында силер үчүн да, Аллахты, акырет күнүн үмүт кылгандар жана Аллахты көп эске алган адамдар үчүн да Аллахтын элчисинде изги өрнөк, үлгү бар.” (Ахзаб 21-аят) Пайгамбарыбыз Мухаммед (с.а.в) биринчиден эң сонун адеп-ахлагы менен белгилүү, андан соң ички дүйнөсүнө жарашкан келбети, кийими, жүрүм-туруму тарыхта баяндалат. Кадыр-барктуу, таза үй-бүлөдө туулган, аруу аялдын сүтүнөн азыктанып жетилген, эч убакта Кудайга ширк келтирбеген, эч убакта бирөөнүн мүлкүн-акысын жебеген, эч кимге колу, тили менен да азар бербеген адам болгон. “Жараткан Аллахтын ырайымы менен сен аларга жумшак мамиле жасадың. Эгер таш боор, орой болгонуңда, анда алар сенден эбак алыстап кетмек…” (Аалу Имран 159-аят) Аллах тараптан жиберилген пайгамбарлардын ар бири өзүнчө касиеттерге ээ болуу менен өз доорундагы олуттуу маселени чечишкен. Мисалга Ибрахим (а.с) доорунда бутка, ташка, ай-күнгө жана башка жаралган нерселереге сыйынуу күчөп турганда, ал Азирети (а.с) негизги маселе болгон “ширк” (Аллахтан башкага болгон сыйынуу) менен күрөшкөн. Муса (а.с) Фараондун доорунда жашап, пенделерди заалым падышага баш ийүүдөн баш тарттырган жана ыкластык менен бир гана Кудайга ибадат кылууга үндөгөн. Иса (а.с) болсо улуттардын бөлүп-жарылууларына каршы болуп, бардык элди бири-бирин сүйүп, урматтоолоруна чакырган. Ал эми Ислам пайгамбары Мухаммед (с.а.в) бузукулук, алсыздарга зулумдук күчөп турганда Аллах тарабынан шайланган жана чыныгы “Ахлакты” амалы менен баяндаган. Аялдарга, балдарга өзгөчө кыздарга болгон зулумдук (тирүүлөй көмүү) менен күрөшкөн. Жапайычылык, оройлук, таш боорлукту жоюуга умтулган. Андыктан ал Азирети биринчиден инсандык эң жогорку адеп-ахлакка ээ болгон: “Сен улуу кулк-мүнөз ээсисиң” (Калам 4-аят) Пайгамбарыбыздын негизги максаты Аллахтын бирлигин таанытуудан кийин эле пенделерге адеп-ахлактуу болууну үйрөтүү эле. “Чындыгында мен адеп-ахлак кереметин жеткирүү үчүн шайландым”, – деп буйруган ал Азирети.
Мухаммед Пайгамбардын осуяттары:
Беш түрдүү нерсеге кепил болуңуздар, мен да сиздер үчүн бейишке кепил болоюн:
Биринчиси – мурастарыңызды бөлүштүргөндө бири-бириңиздерге кыянат жана зулумдук кылбаңыздар;
Экинчиси – адамдарга, өзүңүздөргө ынсап кылыңыздар;
Үчүнчүсү – душман менен боло турган согуштарда коркоктук кылбаңыздар;
Төртүнчүсү – олжо бөлүшкөндө кыянаттык кылбаңыздар;
Бешинчиси – зулумдардан эзилгендердин, кордолгондордун акысын өндүрүп бериңиздер.
Урушканда кимиңиз биринчи салам берсеңиз, ошонуңуз Кудайга жагымдуурагыңыз. Садаганын жакшысы – эсенчиликтегиси: мал-мүлкүң жайнап, жашоонун баркын билип жана бар-жокту эске алып турган кезиңде кылган садагаң. Садага кылууну узакка созбо, жаның алкымыңа келген учурда мал-мүлкүңдүн мынчасын баланчага, мынчасын түкүнчөгө дегениң менен пайдасы жок, себеби ал убакта сен айтпасаң деле мал-мүлкүң баланча-түкүнчөлөрдүкү болот.
Адамча үч түрдүү сапат бар;
Биринчиси – оорулууну барып көрүү;
Экинчиси – коңшуң сенден жакшылык көрсө жашырат, жамандык көрсө ашырат;
Үчүнчүсү – катының бирге болсоң кароо болот, жок болсоң кыянаттык кылат;
Ар түрдүү амал бар, алар ар бир момундун түздөн-түз милдети:
Биринчиси – оорулууну барып көрүү;
Экинчиси – жаназага барып катышуу;
Үчүнчүсү – чүчкүрүп “алхамдулиллях” деген кишиге “ярхамука-ллоху ва яшфик” деп жооп кылуу.
Ар түрдүү иш бар, аларды үмөттөрүм эч аткарбай коё алышпайт:
Биринчиси – тек-жааты менен сыймыктануу;
Экинчиси – өлүккө өкүрүп ыйлоо;
Үчүнчүсү – жылдыздар менен пал ачуу.
November 29, 2015 at 12:46AM
Отправить комментарий