БАКТЫЛУУЛУК ФОРМУЛАСЫ

✍Ыйык, касиеттүү түндөр Ислам дининде урмат кылына турган түндөр болуп эсептелет. Аллаху таала пенделерине мээримдүүлүк кылып, кээ бир түндөрдү кадырлуу деп сыпаттап, ошол түндөрдө окулган дубалар менен тооболордун кабыл боло тургандыгын билдирди. Пенделеринин көп ибадат кылып, дуба жана тообо кылуулары үчүн ошол түндөрдү себеп кылды..
Ал күндөрдүн бири Ашура түнү. Бул түн – Мухаррам айынын онунчу түнү. Быйыл Ашура күнү 30 -сентябрьга туш келет.Мухаррам айы – Курани каримде ыйык деп билдирилген төрт айдын бири. Ашура – ушул айдын эң кадырлуу түнү. Аллаху таала кээ бир дубаларды Ашура күнүндө кабыл кылган. Адам пайгамбардын тообосунун кабыл болуусу, Нух пайгамбардын кемесинин топон суудан куткарылуусу, Юнус пайгамбардын балыктын ичинен чыгуусу, Ибрахим пайгамбардын Намруддун отунда күйбөй калышы, Идрис пайгамбардын тирүү кезинде эле асманга чыгарылуусу, Якуб пайгамбардын уулу Юсуф пайгамбар менен кездешүүсү жана көздөрүндөгү парданын алынуусу, Юсуф пайгамбардын кудуктан чыгуусу, Аййуб пайгамбардын оорудан айыгуусу, Муса пайгамбардын Кызыл деңизден өтүп, Фараондун сууга чөгүүсү, Иса пайгамбардын туулуусу жана яхудилердин кол салууларынан кутулуп, асманга көтөрүлүүсү – ушулардын бардыгы Ашура күнү жүзөгө ашкан (алейхимуссалам). Бул күндүн улуулугана күбө болуп турганыңыздай ошол себеп Аллах Таалама шүкүр келтирүү максатта орозо кармо керек.
Бул тууралуу Абу Катада, радыяллаху анху, риваят кылат: «Күндөрдүн биринде Пайгамбардан ﷺ Ашура күнүндөгү орозо тууралуу сурашканда, ал: «Ашура күнүндөгү орозо – өткөн жылдагы күнөөлөрдүн кечирилишине себеп болот деп үмүт кыламын»,– деп жооп берди». (Сахих Муслим, 1976)Бул хадистен Ашура күнүнүн орозосу бир жылдык күнөөлөрдүн кечирилишине себеп болоорун билебиз.
Ашура күнүндөгү орозо 3 түрдө тутулат:
Ашура күнү менен кошо анын алдыңкы жана кийинки күндөрү да орозо тутуу. Ошондо үч күн (29-30 сентябрь жана 1- октябрь күндөрү) катар орозо тутулат. Мына ушунусу эң толук деңгээлде тутулганы.
– Пайгамбарыбыздын Сүннөтүн аткарып, Ашуранын орозосун тутуу мустахаб болуп эсептелет;– Бул күнү Пайгамбар да, сахабалар да жана Муса пайгамбар да Аллахка шүгүр келтирүү максатында орозо тутушкан;
– Бул күн байыркы замандан бери өзгөчөлөнүп келген улуу күн;
– Ашура күнү менен кошо анын алдыңкы же кийинки күнү орозо тутуу сүннөт. Анткени жөөттөр Ашура күнү гана орозо тутушкан. Пайгамбарыбыз аларга каршы болуу максатыңда анын алдыңкы күнун же кийинки күнүн кошуп туткан.
Демек бир тууганым бул мүмкүнчүлүктү да колдон чыгарбоого аракет кыл! Бул күндүн улуулугун байкадыңызбы? Улуу пайгамбарлардын кыйынчылыктан куткарылган,дубалардын кабыл болгон күнү! Алланын ырайым эшиктери дайым эле ачылуу боло бербейт,Аллах үчүн тутулган орозонун сообу,сыйлыгын бир Жараткан Өзү билет, Ал Мээримдүү,Ырайымдуу,Кечиримдүү Улуук Заттын жакшылыгынын чеги жок,болгону ниет,ыкластарга байланган. Бул улуу күндүн урматына ар бир мусулман пендесинин орозо кармоого насип кыла көр Аллахым! Чоң үмүт менен ак -тилек, аруу -максаттарга оролгон баталарыбызды кабыл кылып жакшылыктарыңдан кур калтырбагын! Омиийн!

Запись АШУРА КҮНҮ КАНДАЙ КҮН ЭКЕНИН БИЛЕСИЗБИ?! впервые появилась Formula.KG.

Фитир – мааниси боюнча “жаралмыш, табигый абал жана орозону ачуу” деген сөз. Кыргыздар демейде фитир садакасын “орозонун битири” деп атап келген. Бул садака Рамазан айына туш келген жана негизги муктаждыктарынын сыртында нисабга жеткен мал-мүлкү бар болгон мусулмандардын өздөрү менен кароосу астындагы адамдар үчүн аткарууга милдеттүү материалдык ибадат. Ханафийлер боюнча фитир садакасын берүү важиб. Башка мазхабдар боюнча парз болуп эсептелет.
Пайгамбарыбыз (САВ) бир топ хадистеринде фитир садакасын берүүгө буюрган. Абдулла бин Умар баяндаган бир хадисте айтылат: “Аллахтын элчиси (САВ) фитир садакасын кул, эркек, аял, кичине бала жана чоңдорго бир саа (өлчөм) курма, же бир саа (өлчөм) арпа деп белгилеген эле. Адамдар айт намазына чыгуудан мурун берүүлөрүн буюрган”. (Бухарий, Закат-76; Муслим, Закат-12).
Фитир садакасы Алла Тааланын бир адамга жана анын багуусу алдындагыларга ыйгарган өмүр-жашоонун сансыз сыйларына карата шүгүрчүлүктү айгинелеген ибадаттардын бири. Кала берсе фитир садакасынын важиб болуусу үчүн орозо кармоо шарт эмес, б.а., орозо кармай албаган адамдар да милдеттүү түрдө фитир садакасын берүүлөрү керек.
Фитир садакасы ошол бир жылдын орозосун аткара билген мусулмандардын ушундай улук ибадатты орундоого шарт түзүп, ден соолук жана чама-чарк берген улуу Алла Таалага ыраазычылык-ырахмат билдирүү маанисин да туюнтат.
Ошол эле убакытта хадисте айтылгандай фитир садакасы орозо кармаган мусулмандын орозосуна жарашпаган маанисиз сөз-аракеттер аркылуу доо кетирилген ибадатынын кенемтесин толтурат жана кедей-кембагалдардын да майрам кубанычына ортоктош болууларын камсыз кылат. (Абу Дауд, Закат-17; Ахмад бин Ханбал, Муснад, 2/ 277).
Фитир садакасы зекетке салыштырмалуу кеңири чөлкөмдө мусулмандардын арасында жүрөт. Бул аркылуу мүмкүнчүлүгү болгон ар бир мусулман адам Алла Тааланын жолунда бир нерсе берүүнүн үзүрүн сезет жана коомчулуктагы муктаж адамдардын чыныгы абалын дагы жакын арадан көрүп түшүнүүгө жетише алат. Дагы бир жагынан кедей, муктаж адамдардын да кадыр-баркы сакталып, башкаларга жалдырап суранууларына аргасыз калтырылбай туугандык жардам колдор созулган болот. Дегинкиси мындай коомдо өмүр сүргөн адамдар арасында боордоштук, ырашкерлик көпүрөлөрүнүн дагы бирөө курулуп, өз милдетин аткарууга киришкен болот.
Фитир садакасы кантип берилет?
Фитир садакасы бир ибадат катары ниетти да шарт кылат. Демек фитир садакасын атайын ниет менен берүү зарыл. Берип жаткан учурда фитир деп ниеттенсе да, же болбосо ал үчүн берилчү нерсе, же акча эсептелип жаткан маалда ниеттенсе да болот. Ниет дегенибиз, берген фитир садакасын Аллахтын ыраазычылыгына жетүүнү ойлоп аткаруу дегендик. Жүрөк менен ойлоп туруп, тил аркылуу ниетин айтканга да болот. Берип жаткан адам Аллахтын өзүнө аманат катары ыйгарган мал-мүлктөн жарды-жакырларга, окуучуларга Алла Тааланын тапшырмасы боюнча өз ээлери катары таратып жаткан өңдүү берүүсү зарыл.
Фитир садакасын берип жаткан учурда “бул фитир” деп айтуусунун зарылчылыгы жок.
Кедейлердин түрдүү муктаждыктарына өздөрү каалаган ыкмада сарптоосу үчүн фитир садакасын акчалай берген ого бетер жакшыраак. Ошону менен бирге абалга жараша айтылып өткөн азык-түлүктөрдөн берсе да болот.
Фитир садакасы “менчиктеп” берилет, б.а., алуучу адамдын колуна ошол адамдын өз мүлкү катары толук ээлетип берүү керек. Ошондуктан фитир садакасын берүүгө милдеттүү адам бир кедейден алуучу карызына чегерип эсептеп ага фитир садакасын берүүсү жарамсыз.
Фитир садакасы кимдерге берилет?
Фитир садакасы кадимки зекет берилчү адамдарга берилүүгө тийиш, б.а., зекет берилбөөчү бай сыяктуу адамдарга фитир садакасы да берилбейт.
Фитир садакасы берилбөөгө тийиштүү адамдар мына булар:

Шарият боюнча бай деп эсептелгендер. Булар көбөйүүчү өзгөчөлүктө болсун, же болбосун колунда нисабга жеткен мал-мүлкү бар адамдар болуп саналат, т.а., күнүмдүк негизги муктаждыктарын камсыздоочу чыгымынан жана карызынан сырткары 85 грамм алтын же 595 грамм күмүштүн наркына жете мал-мүлккө эгедер адамдар шарият боюнча бай деп каралат.
Ошондой эле фитир садакасын өз аялына, түпкү тегине (ата-эне, чоң ата-чоң энелерине) урпагына (бала-чака жана неберелерине), жалпысынан өзү багууга жооптуу адамдарга берүүгө болбойт.
Фитир садакасын өзү жашаган чөйрөдөгү кедейлерге, алыс жерде болсо да өз тууган-уруктарына, адеп-ахлактуу жарды адамдар менен окуучуларга биринчи катарда берүү абзел.
Бир адам фитир садакасын бир кедейге бергени өңдүү эле бир нече кедейге таратып берсе да болот. Бирок алган адамдын муктаждыктарын толугураак жабуусу үчүн бир адамга берилгени абзел.
Зарыл болсо бир топ адам фитир садакаларын жыйып, бир жакырга берсе да болот.
Фитир садакасын берүү убактысы
Фитир садакасы Рамазан айы кирген күндөн тарта берилсе болот. Ислам аалымдары Пайгамбарыбыздын (САВ) хадистеринде алга сүрүлгөн жарды-жакырлардын айт күндөрү мезгилиндеги муктаждыктарын кандыруу максатына ылайык фитир садакасы Орозо айттан бир-эки күн мурда берилүүсүн колдошкон.
Кантсе да фитир садакасы айттын биринчи күнүнөн кийинкиге калтырылуусу туура эмес. Бирок айттан кийин калса да фитир садакасын берүүгө милдеттүүлүк моюнда болот жана мүмкүн болушунча тезирээк аткарылуусу керек болот.
Фитир садаксынын өлчөмү
Бир аз башта айтып өткөнүбүздөй фитир садакасы менен байланыштуу хадистерде пайгамбарыбыздын (САВ) заманында бул экономикалык ибадат курма, арпа, кургаткан жүзүм (жемиш) өңдүү ошол мезгилдин кеңири колдонулган азык-түлүктөрүнөн бир саа берилгени айтылган. +згөчө төрт халифа арасында болгон сахабалардын жасагандарына ылайык буудайдан 1/2 саа өлчөмүндө фитир садака берилгени баяндалат.
Фитир садакасына байланыштуу ушундай баяндар негизинде ислам укукчулары фитир садакасынын түрү менен өлчөмүн төмөндөгүчө бекитишет:
Ханафийлер боюнча фитир садакасы буудай, арпа, курма жана жемиш өңдүү азык-түлүктөрдөн берилет. Буудайдан жана буудай ундан жарым саа, башкаларынан болсо, бир саа өлчөмүндө берилүүсү керек.
Белгилей кетүүчү бир жагдай, хадистерде фитир садакасынын өлчөмү катары бекитилген жана ислам укуктук колдонмо китептеринде өлчөм катары алынгандары өлчөмдүн төмөнкү чектери болуп саналат. Бул жөнүдөгү пайгамбарыбыздын (САВ) буйрук жана жол-жоболору жарды-жалчылардын ушундай кутман күндө башкаларга көз артпоосу, алардын да азык-түлүк жагынан камсыз болуп майрам кубанычына бөлөнүүсү жөнүндө айтылган…

Запись ФИТИР САДАКАСЫ ДЕГЕН ЭМНЕ? впервые появилась Formula.KG.

Абдышүкүр ажы Нарматов

Кадыр түндүн артыкчылыгы тууралуу Алла Таала мындай дейт:
» ﻟَﻴْﻠَﺔُ ﺍﻟْﻘَﺪْﺭِ ﺧَﻴْﺮٌ ﻣِّﻦْ ﺃَﻟْﻒِ ﺷَﻬْﺮٍ ‏» ﺳﻮﺭﺓ ﺍﻟﻘﺪﺭ ‏( ٣ ).
«Кадыр түн, миң айдан да артыгыраак»,( Кадр сүрөсү 3-аят.)
Миң ай, 83 жыл төрт айга барабар. Куранды чечмелеген аалымдар, Кадыр түндө кылынган ибадат, кадыр түнү жок миң ай ибадат кылгандан жакшы деп айтышкан. Адам баласынын өмүрү, орточо эсепти алганда 60 менен 70 жылдын ортосу. Ал тууралуу Пайгамбарыбыз (соллаллоху алайхи вассалам) мындай дейт: «Менин үммөтүмдүн жашы, алтымыш менен жетимиштин ортосу».
Адам баласынын ибадатсыз өткөзгөн убактысын эсептеп көрсөк, төмөнкүдөй көрсөткүчкө ээ болот:
15 жылга жакын өмүр, бойго жете элек болгондугу үчүн, ибадаттар парз болбой өтөт. 20 жылга жакын өмүр уйку менен өтөт, анткени адам баласы күнүнүн үчтөн бирин (8 саатын) уктап өткөрөт. Бул, алтымыш жылдык өмүрүнүн үчтөн бирин уйку менен өткөздү деген сөз. 20 жылга жакын өмүр жумуш менен өтөт, орточо эсеп менен алып карасак, бир күндүк жумуш сааты сегиз саатка созулат. Бул өмүрүнүн үчтөн бир бөлүгү дегени. 2 жылдык өмүр, тамак-аш жеп, суусундук ичип, кажетин бүтүрүү же кийим кийүү жана башка нерселер менен өтөт. Орточо жашаган адамдын өмүрүн алып карасак, үч жылдын тегерендеги өмүрү гана калат.
Ушул калган үч жылдын канчасы ибадат менен өтөт?, биз кайсы ибадатты аткарып, анын себебинен кыяматта жеңишке жетсек болот?. Бизге берилген чоң артыкчылык бар, ал — Кадыр түн. Ал түндө аткарылган ибадаттын сообу, Кадыр түнү жок миң ай кылынган ибадаттын сообунан көбүрөөк болот. Бул түндө ибадат кылбай, анын соопторунан куру калуу, эң чоң зыянга учуроого барабар.

Пайгамбарыбыз (соллаллоху алайхи васаллам) айткан: “Чындыгында силерге бул (Рамазан) айы кирип келди, ал айда миң айдан артык болгон бир түн бар, ким ал түндү өткөрүп жиберсе, анда ал бардык жакшылыктардан куру калган болот”.
Кадыр түндө дуба кылуунун маанилүүлүгү:
Ар бир ибадаттын өзүнө жараша өзгөчөлүктөрү болот, дубанын өзгөчөлүгү анын ибадат катары кабыл алынышы. Ал тууралуу хадисте мындайча баяндалат: “Дуба кылуу — ибадат”, башкача айтканда эң чоң ибадаттардын катарын толуктайт. Анткени дуба кылып жаткан учурда, пенде коркуу сезими менен өзүнүн алсыз экендигин сезет, жана бул нерсе ибадаттын даамын татканга жардам берет.

Тил менен аткарылуучу ибадаттар:

Куран окуу, зикр кылуу жана чын жүрөктөн дуба кылуу. Пайгамбарыбыз (соллаллоху алайхи васаллам) айткан: “Алла Таалага дуба кылуудан сыйлуураак нерсе жок, Алла Тааладан кажетин сурап дуба кылбаган адамга, Алланын ачуусу келет”.
Бардык салих амалдар, Кадыр түндүн пазилеттерине жана соопторуна жетүүгө ортомчу болот. Бирок кээ бир аят-хадистер, Кадыр түндүн артыкчылыктарына жана соопторуна ээ болууга толук кепил боло алган төмөнкү эки нерсеге көңүл бурууга басым жасайт.

Биринчиси: намаз окуу, Пайгамбарыбыз (соллаллоху алайхи васаллам) айткан: “Ким Кадыр түндү ыйман келтирип, ал түндүн сообун Алладан тилеп, намаз окуп өткөргөн болсо, анда анын мурдагы күнөөлөрү кечирилет”.

Бул түндүн сообуна жеткирүүчү экинчи нерсе – дуба кылуу.

Айша энебиз айтат, мен: «Оо, Алланын элчиси! Эгерде мен Кадыр түнгө туш келип калсам, эмне деп дуба кылайын?» — деп сурадым. Пайгамбарыбыз (соллаллоху алайхи вассалам): «Аллохумма иннака ъафуввун, тухиббул ъафва, фаъфу ъаннии»

— «Оо, жараткан Алла! Сен кечирим ээсисин, кечиргенди жакшы көрөсүн, менин күнөөлөрүмдү кечиргин» — деп дуба кыл деди.
Орозо тууралуу айтылган аяттардын ортосундагы дуба жөнүндөгү аят, Рамазан айында көп дуба кылганга ишарат кылып турат.
“ ﻭَﺇِﺫَﺍ ﺳَﺄَﻟَﻚَ ﻋِﺒَﺎﺩِﻱ ﻋَﻨِّﻲ ﻓَﺈِﻧِّﻲ ﻗَﺮِﻳﺐٌ ۖ ﺃُﺟِﻴﺐُ ﺩَﻋْﻮَﺓَ ﺍﻟﺪَّﺍﻉِ ﺇِﺫَﺍ ﺩَﻋَﺎﻥِ ۖ ﻓَﻠْﻴَﺴْﺘَﺠِﻴﺒُﻮﺍ ﻟِﻲ ﻭَﻟْﻴُﺆْﻣِﻨُﻮﺍ ﺑِﻲ ﻟَﻌَﻠَّﻬُﻢْ ﻳَﺮْﺷُﺪُﻭﻥَ .“ ﺍﻟﺒﻘﺮﺓ 186

“Эгер пенделерим сенден Мен тууралуу сурашса, “Мен жакынмын”. Качан Мага дуба кылса, дубасын кабыл кылам. Мага жооп кылышсын (буйруктарымды аткарышсын)! Мага ыйман келтиришсин! Мүмкүн алар да туура жолду табышаар (дегин)”. (Бакара сүрөсү 186 чы аят.)
Рамазан айында сооп жыйнайм деген адам, бул түндү текке өткөрүп албоосу керек. Анткени бул ай, соопторду жыйнай турган сезон. Соодагер же дыйкан адам сезондо иштеп калбаса, анда качан киреше табат?.

Бул айда, өзгөчө акыркы он күндүктө сооп жыйнаганга аракет кылышыбыз керек, дал ушул он күндүккө Кадыр түн катылган.
Бул түндө мусулман адам, Алла Таалага жалынып-жалбарып дуба кылуусу керек. Дубада өзүнүн бул дүйнөгө тиешелүү кажет нерселерин тилеп, Алла Тааладан күнөөлөрүнүн кечирилүүсүн, бейишке киргизип, тозоктон сактоосун сурайт. Кадыр түн аябай тез өтүп кетет, мусулман адам ал убакытты туура пайдаланып калуусу шарт.

Азирети Умар айтат: «Мен дубанын кабыл болуу же кабыл болбоо машаккатын көтөрбөйм, бирок дуба кыла албай каламбы деп түйшүк тартам. Эгер дуба кылсам, анда анын кабыл болоорун да билем».
Алла Тааланын кечиримине кантип жетебиз?, анын жолдору өтө көп.

Мисалы: тообо кылуу, күнөө иштин артынан сооп амал кылуу, карыз алган адам карызын кайтарганга күчү жетпесе, анда анын карызын кечип жиберүү.

Пайгамбарыбыз (соллаллоху алайхи вассалам): айтат: «Бир киши такыр сооп иш кылбайт эле, бирок адамдарга карызга акча берип турчу. Карызды жыйнап алуу убактысы келгенде, баласына: Канчасын кайтарганга күчү жетсе ошончосун гана ал, эгер кайтарганга күчү жетпесе аны кечип жибер, балким Алла Таала ошонун себебинен биздин күнөөлөрүбүздү кечирет»- деп айтчу. Ал киши көз жумгандан кийин, Алла Таала:

«Жакшы иш кылгансыңбы?»- деп сурады. Ал киши:

«Жок, бирок мен адамдарга карызга акча берип турчумун, акчаны кайтарып алууга баламды жөнөтүп жатып: Канчасын кайтарганга күчү жетсе ошончосунсун гана ал, эгер кайтарганга күчү жетпесе, анда аны кечип жибер, балким Алла Таала ошонун себебинен биздин күнөөлөрүбүздү кечирет» — деп, айтат элем дейт. Ошондо Алла Таала: «Күнөөлөрүңдү кечирдим» — деп сүйүнчүлөйт.
Кадыр түндө окулуучу дуба
ﻋَﻦْ ﻋَﺒْﺪِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺑْﻦِ ﺑُﺮَﻳْﺪَﺓَ، ﻋَﻦْ ﻋَﺎﺋِﺸَﺔَ، ﺃَﻧَّﻬَﺎ ﻗَﺎﻟَﺖْ : ﻳَﺎ ﺭَﺳُﻮﻝَ ﺍﻟﻠَّﻪِ، ﺃَﺭَﺃَﻳْﺖَ ﺇِﻥْ ﻭَﺍﻓَﻘْﺖُ ﻟَﻴْﻠَﺔَ ﺍﻟْﻘَﺪْﺭِ ﻣَﺎ ﺃَﺩْﻋُﻮ؟ ﻗَﺎﻝَ : ‏» ﺗَﻘُﻮﻟِﻴﻦَ : ﺍﻟﻠَّﻬُﻢَّ ﺇِﻧَّﻚَ ﻋَﻔُﻮٌّ ﺗُﺤِﺐُّ ﺍﻟْﻌَﻔْﻮَ ﻓَﺎﻋْﻒُ ﻋَﻨِّﻲ »
Айша энебиз айтат, мен: «Оо, Алланын элчиси! Эгерде мен Кадыр түнгө туш келип калсам, эмне деп дуба кылайын? — деп сурадым. Пайгамбарыбыз (соллаллоху алайхи вассалам): «Аллохумма иннака ъафуввун, тухиббул ъафва, фаъфу ъаннии»

— «Оо, жараткан Алла! Сен кечирим ээсисин, кечиргенди жакшы көрөсүн, менин күнөөлөрүмдү кечиргин» — деп дуба кыл деди.

Запись КАДЫР ТҮНДҮ КАНДАЙ ӨТКӨРӨБҮЗ?! впервые появилась Formula.KG.

✍.. Битир садакасы -негизги муктаждыктарынан жана карыздарынан тышкары эң аз акча каражатына барабар (80.18 грамм алтын же анын баасындагы акча) мүлккө ээ болгон ар бир мусулмандын өзү же ага жооптуу болгон адамдар тарабынан бериле турган ,ваажип өкүмүндөгү садака. Муну кыскача битир дейт. Рамазан айынын аягында берилет.

Хадиси шарифте айтылган:

“Фитр садага байларыңарга тазкийа. Кедейлериңер да берсе Аллаху таала аларга андан көбүн берет.” [Абу Давуд] (Тазкийа тазартуу, тазалоо дегенди билдирет.)

“Рамазан орозосу көк менен жердин арасында турат. Фитр садага берилгенде көтөрүлөт.” [Абу Хафс]

“Фитр садага орозолуу адамдын орунсуз сөздөрүнөн пайда болгон күнөөлөрдү тазалайт.” [Байхаки]

Калган үч мазхабда бир күндүк жей турган тамагы бар адамдын фитра берүүсү фарз. Хадиси шарифте: “Фитр садаганы чоң-кичине, бай-кедей баарынын берүүсү керек”, – деп буюрулган. (Абу Давуд)

Битир садакасын берүү мусулмандарга хижранын экинчи жылында киргизилген. Бул жардам катарында болгону менен,орозонун кабылданышына, өлүм алдындагы кыйынчылыктардан жана кабырдагы азаптан кутулууга себеп болот. Битир Рамазан майрамынын (айыттын) биринчи күнү таң эртең менен берүү ваажип болсо да,аны андан бир нече күн мурун берсе да болоберет. Майрамдан кийин берүүлүсү туура эмес. Муну менен кедей -кембагалдардын муктаждыктарына пайдаланууга мүмкүнчүлүк түзүлгөн болот. Хадистерде битир курма,жүзүм буудай,жана арпа менен берилгени айтылган. Мындай азык заттар аркылуу дагы же алардын баасына барабар акчалай түрдө берсе дагы болот. Кедейлерге кандай берүү пайдалуу болсо,ошондой түрдө берүү жакшы.

✨Аллах Таала Куранда мындай деген:
«Акыйкатта садакалар Аллах жүктөгөн парз: колу жука кедейлерге,колунда жок жакырларга ,аны жыйноочуларга,көңүлдөрүн алуу керек болгондорго,(мусулман) кулду бошотууга,карыздууларга, Аллахтын жолундагы жана (мусулман)мусаапырларга берилет. Аллах -ар нерсени Билүүчү ,Даанышман! »(Тооба; 60 аят)

☝ Эне-атага, чоң атага, чоң энеге, балага, небереге, аялына жана мусулман эмес адамга фитра берилбейт. Кедей болуу шарты менен келинге, бир тууганга, атасынын кыз жана эркек бир тууганы, апасынын кыз жана эркек бир тууганы сыяктуу туугандарга, күйөө балага, кайненеге, кайнатага, кайын ини-карындашка, өгөй балага берүүгө болот. Эгер салих болушса жакын тууганга берүү артык сооптуу. (Макуфат)

Муфтият битир-садаганын баасын бекитти
Чогулган каражат комиссия түзүлгөндөн кийин бир айдын ичинде муктаждарга таратылат.

Орозо айында бериле турган битир-садаганын өлчөмү бекитилди. Бул тууралуу муфтияттан билдиришти.

Рамазан айында берилүүчү битир быйыл 1 адамга 1 килограмм 600 грамм буудайдын баасына барабар болот. Натыйжада базар баасы менен алганда битир ар бир адамга 30 сомдон эсептелди.

Ошондой эле битир-садага буудайдан башка ун (1 кг 600 грамм), мейиз (1 кг. 600 грамм), арпа (3 кг 200 грамм), курма (3 кг. 200 грамм) менен да өлчөнөт. Алсак, мейиз – 368 сом, ун – 35, арпа – 48 сом болсо, курманын битирге тиешелүү баасы 380 сом деп эсептелген.

Муфтияттын маалымат кызматынан билдиришкендей, мусулмандар жогоруда көрсөтүлгөн сумманын каалаганын тандаса болот. Бирок муктаждарга көбүрөөк жардам берүү үчүн эң жогорку баа менен битир берүү сунушталат.

Запись БИТИР (ФИТР) САДАКАСЫ впервые появилась Formula.KG.

Аль-Кадр кече сүрөөсү

Түшүүсү: Меккеде түшкөн

Аят саны: беш аяттан турат

إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ (Чындыгында Биз аны кадыр кечесинде түшүрдүк)..
Иннааа анзалнааху фии лайлатил кодр…

Бул аятта Алла Таалаа Куранды кадыр кечесинде түшүргөндүгүн кабарлап жатат. Алла Таалаа башка аятта айткандай ал берекелүү түн “Чындыгында Биз аны берекелүү түндө  түшүрдүк” (Духан:3) Берекелүү түн-ал кадыр кечеси, ал Рамазан айында Алла Таалаа айтканындай “Рамазан айы, анда Куран түшүрулгөн” (Бакара:185) Ибни Аббас жана башка тафсирчилер айтышат: Алла Таалаа  Лаухул-Махфуздан дүнүйө асманына Куранды бүтүн кылып кадыр кечесинде түшүргөн, кийин окуяга жараша жыйырма үч жылдын ичинде Пайгамбарыбызга (Алланын салам-дубалары болсун) бөлүк-бөлүк болуп түшүп турган.

وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ “Кадыр кечеси эмне экенин сага ким билдирди?!”.
Вамаа адроока маа лайлатул кодр…

Ал кечени Куран түшүрүү менен өзгөчөлөгөн Кадыр кечесинин баркын улуулап Алла Таалаа ой жүгүртүшсүн деген мааниде Кадыр кечеси эмне экенин сага ким билдирди деп кайрылууда.

لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ “Кадыр кечеси миң түндөн артык”
Лайлатул кодри хойрум мин алфи шахр…

Алланын элчиси (Алланын салам-дубалары болсун) Исраил уулдарында бир адам Алланын жолунда миң ай согушкандыгы тууралуу окуяны айтып бергенде мусулмандар таң калышат. Биздин өмүрлөрүбүз кыска анча соопту кайдан табабыз деп кейиген сахабалардын көңүлдөрүн жубатып бул аят түшкөн “Кадыр кечеси миң түндөн артык” (Муслим).  Ал эми башка кабарда  Алланын элчиси (Алланын салам-дубалары болсун) айтат: “Исраил уулдарында бир адам болгон миң ай түнү менен уктабастан намазда туруп, күнү менен Алла жолунда согушкан” бул кабар сахабаларга оор келет себеби алар өмүрдүн кыскалыгына, Алла жолунда күрөшүү мүмкүнчүлүгү аз экендигине кейишет, анан алардын көңүлдөрүн жубатып бул аят түшөт “Кадыр кечеси миң түндөн артык” (Муслим).

Башка хадисте Алланын элчиси (Алланын салам-дубалары болсун) айтат: “Исраил уулдарында төрт адам болгон алардын ар бири көз ирмемчелик Аллага күнөө кылбастан сексен жыл ибадат кылышкан, алар Аюб, Закариййа, Хазкыл ибни Ажууз, Йууша ибни Нуун, бул кабар сахабаларды таң калтырат, кийин Жебреил периште келип: Оо Мухаммад! Сен жана сенин үммөтүң алардын ибадатына таң калабы? Алла Таалаа силерге Кадыр кечесин берген, ал түндөгү ибадат сексен жылдык ибадаттан артык”. (Муслим)

Суфйан Саурий Мужахиддин айтканын айтат: Кадыр түндөгү ибадат миң айлык орозо, намазга толо ибадаттан жакшы.

Абу Хурайра (Аллах ыраазы болсун) айтат: Алланын элчиси (Алланын салам-дубалары болсун) айтты:”Кимде-ким Кадыр кечесин ишеним жана үмүт кылуу менен өткөрсө анда өткөн күнөөлөрү кечирилет”  (Бухари,Муслим)

تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ “Периштелер жана Рух ал түндө Кудайдын уруксаты менен ар бир буйрукту алып түшүшөт”.
Таназзалул малааикату варрууху фиихаа би’изни роббихим мин кулли а’мр…

Бул түндүн берекесинин көптүгүнөн периштелер дагы көп болот. Куран окулганда периштелер түшкөндөй бул түндө дагы ар бир береке, кут мнене кошо периштелер түшөт. Бул аяттагы Рух дегендин мааниси-Жебреил периште.

سَلَامٌ هِيَ حَتَّىٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ  “Ал түн таң атканга чейин тынчтык-бейпилдик болот”
Салаамун хийа хаттаа матула’ил фажр…

Имам шаабий айтат: ал түнү периштелер мечит элине салам бергендиктен таң атканча салам болот деп айтылып жатат аятта.

Абу Хурайра (Аллах ыраазы болсун) айтат: Алланын элчиси (Алланын салам-дубалары болсун) айтты:”Кадыр кечеси жыйырма жетинчи же жыйырма тогузунсу түн себеби ал түндө периштелер кумдун санынан көп болот”.

Убада ибни Самид (Аллах ыраазы болсун) айтат: Алланын элчиси (Алланын салам-дубалары болсун) айтты:”Кадыр кече Рамазандын акыркы он күндүгүндө, ким ошол түндөрдү издеп өткөрсө ал баарына жетишет, Алла Таалаа анын өткөн жана келерки күнөөлөрүн кечирет, ал так түндөрдө болот жыйырманын бири,үчү, беши, жетиси, тогузу же акыркы түнү”.

Запись АЛЬ-КАДР СҮРӨӨСҮ впервые появилась Formula.KG.

Бут кийимдеги акча..

Устат менен шакирт эгин талааны жарып өткөн чыйыр менен келе жатса, жол четинде эскилиги жеткен бут кийим жатыптыр. Шакирт шум жигит болчу, устазына карап:
– Чамасы, бул эгин суугарып жүргөн дыйкандын бут кийими окшойт. Катып койсок, эмне дейсиз? Келип, бут кийимин таппай, издегенин бир тамаша кылалы, – дейт.
– Кедейлерди кыжалат кылып, өзүбүздүн кызыкка батканыбыз жакшы иш эмес. Андан, көрө, чындап тамаша кылгын келсе, бут кийимине акча салып коёлу да, анан аңдып туралы эмне болоор экен? – дейт устаты. Устазынын кеңеши көңүлүнө жаккан шакирт макул болду да бут кийимге акча салып, экөө чөп арасына жатып андый баштады. Көп өтпөй жүзү күнгө тотуккан бозоро оңуп, өңүөчкөн чапанынын этегин белине түрө байланган бир адам келип, ылай болгон бутун шиберге сүртүп бут кийимин кийе жөнөдү. Бирок бутуна урунган бир нерсени сезип, бут кийимин какты эле ичиндеги акча чачылып кетти. Чачылган акчаларды көргөндө дыйкан көргөн көзунө ишенбей, дендароо болуп туруп калды. Бир аздан кийин өзүнө келип, эки жагын каранды. Айланада тирүү жан көзгө илинбейт. Акчаларды шаша буша койнуна тыгып, тизелей отура калган дыйкан колун асманга сөзүп: ” Оо, Жараткан, менин абалымды менден да жакшы Билүүчусүң. Аялым ооруп төшөктө жатканын балдарым ая-жыланач отурганын жакшы билесин. Башыбызга түшкөн балээден куткарганына шүгүр. Өзүнө чексиз чексиз шугур, шүгүр….” – деп көз жашын төгүп жиберди.
Чөп арасында аны карап отурган шакирттин көз жашы агып жатканын көргөн устаты.
– Азыр мурдагы абалындан бактылуу экеңинди сезип тургандырсын? Биринчи максатынды ишке ашырганда абалын таптакыр башкача болмок – деди шыбырап.
– Устаз, өмүр бою эстен чыкпай турган сабак алдым. ” Бергендин бактысы, алгандын бактысынан таттуу болот ” дегенди эми түшүндүм, – деди көз жашын сүртүп..

“Эгерде адам болом десең дүйнө кез “-деген экен бир даанышман. Ошосыңар азыркы күндөрдө элибиз ток,бири -бири менен жарышып той -тамаша кылган андан көп,катар -катар уна алып көз -көз кылып минген андан көп,үй -жай,кабат -кабат,евро кылмай жарышмай андан көп бирок ушу кичинекей эле кыргызстаныбызга бир саякат кылсаңыз кедей -жарды,муктаж,оорукчан,каарылар үйү толо,жетим -жесир четтен кезиктиресиң. Ишенбесеңиз борборубуз болгон Бишкектин чет жакаларына барыңыз ал жакта өзүнчө дүйнө жашоо үчүн күрөш, жап-жаш балкайлар,атасы жок, ичикиликтен жабыркаган бир күндүк курсагы үчүн кечке изденип, алар үчүн жүз сом акча канчалык маанилүү, кадырлуу экенине күбө болосуң! Эх, бир кем дүйнө дештен башка айлаң барбы? Бул жагдайларга кимдер күнөлүү? Балким биздин мээримдүүлүк,кайрымдуулук кыла турган жүрөктөрүбүз тоңуп,көздөрүбүз май басып, боорукерлик,сүйүүгө толгон жан дүйнөбүз соолуп бара жаткандыр. Өзүңүз күбөсүз жакындан бери башыбыз кырсыктан чыкпай калды, балким келген кырсык апааттар ушу себептен болуп жаткандыр… бири -бирибизге көңүл бурбай, бир туугандык мусулмандык парзыбызды аткарбай жатканыбыздандыр…
Келиңиз бир тууганым! Эч болбосо ушул Улуу, куттуу айдын урматына,Аллах Тааланын ыраазылыгы үчүн колдон келгенче муктаж болгон туугандарга садака берүүгө умутулууга аракет кылалы…

Садака биз үчүн канчалык маанилүү экенине төмөнкү хадис,аяттарга көңүл буруңуз….

Амалдардын бааланышы Аллага таандык. Өмүрдүн кайрымдуусу – Алла үчүн жашалганы. Адам баласы өлүп, денеси жерге берилгенде, жалган жашоонун эскермелери менен көмүлөт.
Мүрзөлөр – салих амалдардан башка эч бир нерсе пайда бербей турган жерлер.
Куттуу хадисте: «Момун өлгөндө намазы башында, садага оңунда, орозо солунда болот.» (Фазаил Амал, 267-268) – деп айтылышы мунун эң жакшы далили.

Бул берекелүү айдын кадырына жетүү туурасында аткарылган ибадаттардын башында колунда жоктор, жетим-жесир, бей-бечара, оору-сыркоо жана муктаждарды да унутпаш керек, жүрөктөрдүн мындай кишилерге боор оорушу, алардын кайгысын тең бөлүшүүсү – Ыйык Рамазандын пазилетин бийиктеткен эң маанилүү факторлор. Анткени бул ибадаттар, тактап айтканда, туура берилген зекеттер, садага-кайрымдуулуктар сыяктуу жарамдуу (салих) амалдар Аллах Тааланын кечиримин, мээримин тартып, пендени кут-берекеге бөлөйт. Алланын мээрим каалгаларын ачтырып, азап жолун жаптырат.

Куттуу хадисте минтип айтылат: «Садага 70 түрдүү балээге тоскоол болот.» (Суютии, Жамиус Сагир, II, 52) …

«Садага Алланын ачуусун басат.» (Термезии, Зекет, 28)

Улукман Аким уулуна: «Уулум! Билип-билбестен бир күнөө кылган болсоң, дароо тообо кылып, садага бер!» – дечү….
Өзгөчө Ыйык Рамазанда берилген садага-кайрымдуулуктун канчалык маанилүү экени төмөнкүчө баян кылынган:
Бир киши Азирети Пайгамбарыбызга (саллаллоху алейхи васаллам) келип:
«- Йа, Расулалла! Кайсы садага сооп жагынан алганда чоңураак? – деп сурайт. Алланын элчиси (саллаллоху алейхи васаллам) минтип жооп берет:
– Ыйык Рамазанда берилген садага.» (Термезий) …

Соопкерчиликке үлгү көрсөтүш максатында Аллама бин Каййым Азирети Пайгамбарыбыздын (саллаллоху алейхи васаллам) кайрымдуулуктагы жан-дүйнөсүнүн байлыгын төмөнкүчө баяндайт: «Азирети Пайгамбарыбыз (саллаллоху алейхи васаллам) колунда бар нерселерди садага катары берүү берүүдө эч бир кишиге окшобойт эле. Алла берген мүлктү бир жерге жыйначу эмес. Бирөө бир нерсе сураса, аздыр-көптүр сөзсүз түрдө берчү. Ал садаганы кедей болуп калуудан коркпостон берчү. Садага берүү ал үчүн бөтөнчө бир жыргал эле. Анын садага берүүдөн алган сүйүнүчү муктаж кишинин сүйүнүчүнөн бир нече эсе көп болчу. Кайрымдуулук кылууда адамдардын эң жоомарты эле. Оң колу береке-кут чачкан шамал сыяктуу болчу. Муктаждыгы болгон киши ага дартын айтканда, сезимдерге абдан берилип, кээде тамагын, кээде үстүндө кийип турган кийимин берип салчу»…

Бешинчи халифа наамын алган Умар бин Абдулазиз мындай дечү: «Намаз сени жолдун ортосуна чейин алып барат. Орозо падышанын эшигин ачат. Садага болсо падышанын алдына алпарат.» ..

Убаид бин Умайр мындай дейт: «Адамдар болуп көрбөгөндөй ачка, суусуз жана жыңалач болуп тирилишет. Алардын кимиси бул дүйнөдө Аллах үчүн тамак берген болсо, Аллах аны ошол күнү тойгузат. Аллах үчүн бул дүйнөдө суусундук бергенди Аллах ал күнү суусунун кандырат. Аллах үчүн кийиндиргенди да ал күнү Алла кийиндирет.»..

Куттуу хадисте: «Садага кыл, эй, адам баласы, сага да садага кылынсын.» (Бухарии, Муслим) – деп айтылат…

Соопкерчиликтин маани-маңызын Азирети Мавляна төмөнкү мисал менен кандай гана сонун баяндайт: «Садага берүү менен байлык такыр азайбайт.Кайрымдуулук кылуу мал-мүлктү жоголуудан, зыянга учураштан коргойт. Берген зекетиң капчыгыңды кайтарып, аны коргойт.Окуган намазың койчу сыяктуу сени жамандыктардан, «карышкырлардан» коргойт. Эгин эккендердин кампасы бошолот. Бирок түшүм убагы келгенде эккен эгининен канча эсе көбүрөөк алат. Бирок буудай себилбестен, эч жерде колдонулбастан кампада сакталып тура берсе, курт-кумурскага, чычкандарга жем болуп, жоголот.» ….

Алла Таала мындай дейт: «Силерге берген ырыскыбыздан соопкерчилик кылгыла!»(Мунафикун: 10) ..
«(Эи, Расулум!) Алтын менен күмүштү чогултуп, аларды Аллах жолуна жумшабагандарга жан чыдагыс азапты «сүйүнчүлө».» (Тообо: 34)..
Зекет менен соопкерчилик Алла үчүн кылынган ибадат болгондуктан берилген нерселердин түздөн-түз Аллага берилип жатканын билиш керек. Бул тууралуу куттуу хадисте минтип айтылат: «Чындыгында, садага муктаж киши аны ала электе эле Алланын (кудурет) колуна жетет (тактап айтканда муктажга берилген зекет менен садагаларды, оболу, Аллах алат, анан кедей-кембагалга өткөрүп берет).» (Мунави, Кунузул-Хакаик, 34)…
Акыйкатта, момун зекет менен садаганы Алланын колуна берет, муктаж муну ыраазы боло алса, берилген нерселер адептүүлүк жана шүгүрчүлүк ичинде муктажга берилген болуп саналат. Аятта бул ибадаттын канчалык маанилүү экенин түшүндүрүү иретинде каймана түрдө «Садагаларды Аллах алат.» – деп айтылат. (Тообо: 104)…

Насиба Абдуллаева.

«БАКТЫЛУУЛУК ФОРМУЛАСЫ»

Запись САДАКА БЕРҮҮ АЛЛАНЫН МЭЭРИМИНЕ БӨЛӨЙТ впервые появилась Formula.KG.

✍Орозонун сообу Алланын алдында жашуруун. Кудсий хадисте:
«Адам баласынын ар бир амалы жана иш-аракеттери өзүнө таандык. Орозо болсо андай эмес! Анткени ал мен үчүн. (Анткени мен ичип-жебейм жана бүткүл адамзаттык сапаттардан аруумун) Ошондуктан мен анын сыйлыгын (жекече түрдө) мол-мол беремин.» – деп айтылат. (Бухарии)..

Билесизби тууганым эгерде сиз орозо тууралуу ,аятар,хадистерди окуп,укбаганыңызда балким орозо кармабай,Жараткандын эсепсиз сыйлыктарынан кур калат белеңиз. Бул да Жараткандын жеткизген сиз жана бизге мүмукүнчүлгү,ырайымыдыр. Техника,илимдин өнүгүсү менен баарын билип олтурабыз ,орозо биз үчүн канчалык табылыгыс казына,түбөлүк бактылуулктун сапарына зор даярдык,адамдык сыпатка ээ болуу,Жараткандын ыраазылыгына жетүү экенин билип,күндүн ысыгына карабай орозо кармаган жаштарыбыз,алтымыш-жетмиштеги апа -аталарыбыз туткандыгы сүйүндүрбөй койбойт. Аллах Таалам үмүт,ишеним ,калоо -тилектер менен кармаган орозоңуздарды кабыл кылсын!

Куранда төмөнкүчө баяндалат:
«Орозо туткан эркектер менен орозо туткан аялдар; уяттуу жерлерин сактаган эркектер менен уяттуу жерлерин сактаган аялдар; Алланы көп зикир кылган эркектер менен Алланы көп зикир кылган аялдар – буларга, Алла Таала кечирим жана эбегейсиз чоң сыйлык даярдаган.» (Ахзаб: 35)

Расулалла (саллаллоху алейхи васаллам) болсо бул сыйлыкты мындайча баяндайт:

«Орозо кармагандын сүйүнө турган эки нерсеси бар:

1. Биринчиси ооз ачкан (Алланын ырыскысына жеткен) убакта сүйүнөт.

2. Экинчиси Алланын алдына барганда, туткан орозосунун берекеси аркылуу жогору даражага жеткендиги үчүн сyиyнөт.» (Бухарий)…

Булардан байкалгандай, Алла Таала бере турган сыйлыгын адам баласынын орозого болгон арзуусун ойготуш максатта, жашыруун кармайт.

Орозо – бул, ырыскы-неметтардын кадырын билдирген, шүгүрчүлүк кылуу сезимдерин ойготкон, колунда жоктордун, бей-бечаралардын ал-акыбалын сездирген, напсилик арзуу-каалоолорду жойгон, материалдуулуктун туткунунан куткарып, «сабыр» деп аталган эң жогорку адеп-ахлакка ээ кылган бир ибадат. Ыйык Рамазан орозосу таравих намазы жана саарлык сергектиги менен абдан маанилүү.

Орозо менен намаздын Алла тарабынан кабыл кылынышы үчүн жүрөктүн арууланышы, тактап айтканда хушуу (ыклас менен) шарт. Намаздар ылдам окулуп, тамакты сиңиртиш үчүн, орозо болсо ачкачылыкка чыдоону үйрөнүш үчүн болбошу керек. Бул себептен улам, намаз ибадатында болгондой эле, орозодо да пендени чын ыкыластуулукка багыттаган көптөгөн кылдаттыктар бар.

Ооз ачуунун жана саарлык ичүүнүн мааниси

Мухаммед пайгамбар (с.а.в.) күндүзү орозо кармоого дарамет болушу үчүн саарлыкта тамактанууну сунуштаган. «Биздин орозобуз менен ахлу-китептин кармаган орозосунун ортосундагы айырмачылык – саарлыкта тамактануу болуп эсептелет» деп саарлык ичүүнү орозодо мусулмандарды өзгөчөлөнткөн сапат катары кабылдаган. Саарлык ичүү абдан маанилүү болгондуктан, «саарлык ичкиле, себеби саарлыкта береке бар» деп айтып, жок дегенде бир чыны суу менен болсо да саарлык ичүүнү сунуштаган. Хадистерде кечинде ооз ачканга шашылып, саарлыкты кечирээк ичкен туура экендиги айтылат. Ар биринин мааниси бар. Кечинде ооз ачканда алгач суу ичкен туура. Себеби кечке ачка болуп турган ашказанга суу барып тамакты кабыл алууга даярдайт. Өтө майлуу, куурулган тамактардан баш тартып, дымдалган, бууга бышкан тамак жеген оң. Мусулмандык парзыбызды аткаруу менен бирге, бул айда 12 саат бою азык жеп тынбай иштеп турган органдарды да тазалаган, эс алдырган болобуз.

Мисалы хадисте айтылган: «Ооз ачууда шашылгыла, саарлыкты кечиктиргиле!» (Табарании, Мужамул Кабир, 25, 163) деген буйрук – булардын бири …

Бул буйрук Алланын чектөөлөрүнө кылдат мамиле кылуу жана маани берүүнү билдирет. Тагыраак айтканда, саарлыкты кечиктирип, иптар убактысы кирери менен оозду ачуу Алланын буйругуна урмат кылууну жана моюн сунууну билдирет. Иптар маалында, адамдар сүннөттө айтылгандай, дароо ооз ачышат. Бирок саарлыкта уйкунун таттуулугу себептүү, хадисте айтылгандай, кечиктирип ооз беките албай калышы мүмкүн. Андыктан Пайгамбарыбыз бир чыны суу менен болсо да саарлык кылыштын маанилүүлүгүнө (саллаллоху алейхи васаллам) көңүлдөрдү бурган: «Саарлык кылгыла, анткени саарлыкта береке бар.» (Бухарии, Савм, 20)…

Саарлыкты сөзсүз ичүү керек

Саарлыкты сөзсүз ичүү зарыл. Саарлык жалкоолуктан, алсыроодон, эстен танып калуудан тосот. Эгерде бул таңкы ырыскыны ичпесек, ашказандагы азыктардын аш болумдуусунун мыйзамы бузулат. Сооп менен кошо денеде болгон өзгөрүүлөрдү эстен чыгарбашыбыз керек. Организмдеги канда канттын нормасы туура сакталса гана адам сергек болуп, жакшы жүрөт, алсырабайт. Күндүзү жакшы жүрүш үчүн саарлыкты сөзсүз ичүү зарыл. Саарлыкта жашылча көп жеген туура, мисалы, бадыраңдын курамында суу болгондуктан саарлыкта жесе суусабайт, буурчакты кайнатып жесе болот, жумуртка, быштак жесе да кечке ток кармайт. Кантты, шириндиктерди көп жесе, курсак тез ачат, туз чаңкатат, азыраак пайдаланыш керек. Кечкисин оозду ачканга шашылган оң, ал эми жапканда кечирээк жапкан жакшы.

Орозобузду Жараткан Алла менен бирге болуу сезими ичинде тутунушубуз үчүн «саарлык, таравих, зикир, Куран жана дуба» сыяктуу рухий нерселерден лаззат алышыбыз керек.
Ооз ачар убак – дубалар кабыл болгон өзгөчө учурлар. Ошондуктан бул көз ирмемдердин башкалар менен чогуу өткөрүлүшү адам баласына бөтөнчө бейкуттук тартуулайт. Убакыттан пайдаланып өзүңө, ата -энеңе, жубайыңа, балдарыңа, тууган-уруктарыъа жана жалпы мусулман элине жакшылык тилеп дуба кыл! Чын ыклас менен кылган сенин дубаңдын себеби менен, бир туугандарың динге кирип, ырыскың көбөйүп, жашооң жеңилдеп калуусу толук мүмкүн . ..

Азирети Пайгамбарыбыз (саллаллоху алейхи васаллам) мындай дейт: «Ким орозо кармаганга иптар берсе, орозо туткан киши сыяктуу сооп алат.» (Термезий, Савм, 81) ..

Бул сүйүнчүнү уккан сахабалардын жардылары Расулаллага (саллаллоху алейхи васаллам) келип, өздөрүнүн байлардай орозо кармаганды тойгуза турганчалык ооз ачырууга күчтөрү жетпей турганын терең кайгыруу менен билдиришкенде, Алла Элчиси (саллаллоху алейхи васаллам) төмөнкүдөй деген: «Ким орозо кармаганды бир курма, же бир ууртам суу, же сүт менен ооз ачтырса да, Алла Таала ага ошол эле соопту берет.» (Ибн Хузайма, Сахих, III, 191)…

Запись ООЗ АЧУУНУН ЖАНА СААРЛЫКТЫН БЕРЕКЕСИ впервые появилась Formula.KG.

Кечээ, 11-июндан 12-июнга оогон түнү Россиянын борбору Москва шаарында эмгектенип жатышкан кыргыз улан-кыздарыбыз өз ара демилге көтөрүшүп, ошол эле Москвада кафе, чайкана, ресторан иштетишкен, соода түйүндөрүн жетектеген, медициналык борборлорду уюштурушкан мекендештерибизге жана Москвадагы кыргыздардын маданият үйүнө жарамазан айтышты.

Мындай саамалык менен алыста жүрүшкөн мекендештерибиз ортодогу өз ара ынтымакты дагы бир ирет бекемдешип, кыргыздар кайда болбосун шайыр, каада-салтын сактаган, жакшылык-жамандык күндөрдө ар дайым бирге боло алышкан улут экенин тастыктоо менен сыймыктана алышаарын иш-чараны уюштуруучулардын бири Зулпидин Нурматов билдирди.

З.Нурматов маалымдагандай, жарамазан айтуудан түшкөн каражатты толугу менен Москвада ооруп жаткн мекендешибиздин атасына беришкен.

– Кайрымдуулук жарамазанындан түшкөн акчаны ооруп жаткан Мухидин инибизге беребиз деп чечкенбиз. Элден айланса болот, жалпысынан 55200 рубль акча чогулду жана ал акчаны Мухидин инибиздин атасы Тажидин акеге толук тапшырдык. Мухидин инибизге Аллах шыпаа берсин!, -деген Зулпидин Нурматов жарамазанчылардын атынан Москвадагы кыргыз ишкерлерине ыраазычылыгын айтат.

Запись Москвада кыргыз жаштары жарамазан айтышып, чогулган акчаны ооруп жаткан мекендешибизге беришти впервые появилась Formula.KG.

Мынакей! Берекелүү орозо айынын жарымы да болуп калыптыр. Орозо айы мусулмандар үчүн Аллах Таала тарабынан берилген чоң белек. Бирок, кимде-ким бул айдын кадырын билсе гана. Болбосо орозо айы өтүп кете берет, а биз болсо кур жалак кала беребиз. Бул убакытка чейин орозонун пазилеттери, кандай ниетте тутуу керек, эмне бузуп-бузбоосу жөнүндө айтылып келе жатат. Дагы эске салуу максатында бир хадис келтирсек:

~ Пайгамбарыбыз (с.а.у.) Шаъбан айынын акыркы күндөрүндө насаат кылды:

“Силерге өтө берекелүү, улуу ай келе жатат. Анда бир түн бар, ал миң айдан жакшыраак. Аллах Таала ошол айдын орозосун фарз кылды. Андагы Таравих намазды сооп алууга себеп кылды. Ким ушул айда жөнөкөй эле бир жакшылык иш кылып, өзүн Аллах Таалага жакын тутса, анда ал орозодон башка убакытта фарздын сообун аткаргандай сооп алат. Ал эми кимде-ким ушул айда фарз амалды аткарса, анда ал орозодон башка убактарда 70 фарз аткаргандай соопко ээ болот.

Бул ай- сабырдуулук айы!

Ал эми сабырдын орду- Бейиш.

Бул ай адамдарга камкордук кылуу айы.

Бул айда момундун ырыскысы көбөйтүлөт. Кимде- ким орозо кармагандарга ооз ачырса, анда анын күнөөлөрү кечирилүүсүнө, Тозоктон азат болуусуна себеп болот жана Орозо кармоочуга берилген сооптон бир да кемитилбестен, ага орозо кармаган кишинин сообундай сооп берилет. Сахабалар:

“Эй, Аллахтын Элчиси (с.а.у)! Биздин ар бирибиздин ооз ачырууга кудуретибиз жетпейт!”- дешти. Пайгамбарыбыз (с.а.у.) айтты: “Ооз ачырууга курсак тойгуза тамак берүү шарт эмес, бир курма менен же бир ууртам суу менен же бир ууртам сүт менен ооз ачырган болсо да Аллах Таала бул соопту берет.

Бул айдын биринчи бөлүгү- Аллахтын рахматы, экинчи бөлүгү- Аллахтын кечирими, үчүнчү бөлүгү- Тозоктон куткарылуу күндөрү.

Бул айда ким өзүнүн кызматчыларынын жумушун жеңилдетсе, Аллах Таала ошол кишинин күнөөлөрүн кечирет жана Тозоктон куткарат. Ошондой эле бул айда төрт амалды көп кылгыла. Анын экөөсүнөн Аллах Таала ыраазы болот. Калган экөөсүн аткарбай коюуга аргаң жок.

Аллах Таала ыраазы боло турган эки нерсенин бири- ‘Калимаи Тоййиба’ жана Истигфарды көп айтуу.

Экинчиси – Бейишти суроо жана Тозоктон сактоонуу тилөө. Кимде-ким орозо кармоочуга суу ичирсе, Аллах Таала ага (Кыямат Күнү) менин көлүмдөн суу ичирет, андан кийин ал Бейишке киргенге чейин чаңкабайт”.

{Салман (р.а.) риваяты}

Бул хадисте Пайгамбарыбыз (с.а.у) өтө сооптуу амалдарды баяндап өттү. Фарздарга бекем болууну, Таравих намазы тууралуу, орозонун бөлүктөрү тууралуу, бирөөгө ооз ачыруу боюнча да айтып өттү. Биз бул нерселерге бекем болуп жатабызбы?

Эрте менен саарлыкка туруп, кайра багымдатты окубастан уктагандар бар. Кээ бири ал тургай саарлыкка да турушпайт. Бул нерселердин баары амалсыздык жана жалкоолуктан. Бир акын айткан экен:

“Сен кылууну каалабасаң, миң шылтоо!”

Бул бир саптуу ырда кандай гана чоң бир маани, ачуу чындык жатат. Бул берекелүү айда амал кылып, ыйманга бекем болбосок {Шайтандар кишенделип турганда}, качан биз ыйманды күчөтүп, амал кылабыз. Эрте менен бир максат коюп жатасызбы?

Бир өзүңүзгө суроо бериңизчи: “Эртең Акыретимде сообум канча болот?”- деп. Бир сооптуу амал жетимиш (70) же андан да көп болуп эселенип жаткан убакта сиз кандай жумуш- амал менен алектенип жүрөсүз?

Аллах Таалага жаккан амалдарды кылып, сообуңузду көбөйтүп, Аллах Таалага жакын болбойсузбу?

Сиз эмне кызганбайсызбы, Аллах Таалага башка мусулман бир тууганыңыз жакын, сүйкүмдүү болуп жатса…?

☝Орозо- соопторго гана бай болбостон, ал сизге калкан да болуп берет. Сөзүбүздү бул хадис бекемдейт:

Пайгамбарыбыз (с.а.у.) айтты:

“Орозо, адам үчүн калкан болот. Аны сындырганга чейин”.

{Абу Убайда (р.а) риваяты}:

«Орозо калкан сыяктуу болот дегени- адам өзүн душмандан калкан менен сактангандыгы сыяктуу эле. А биздин чыныгы душман- албетте шайтан. Ким шайтан менен достошсо, ал өзүн Тозокко даярдоочулардан. Мына орозо ошол шайтандан (Тозоктон) сактоочу калкан. Жана да билиңиз: Орозо адамды Тозок отунан сактай турган күчтүү чеп жана коргон!» {Ахмад 2/402}

Рамазандан сырткаркы айларда орозо тутуу – Шайтандын белин сындырат.

Оо, тууганым! Өз калканың өз колуңда. Кааласаң аны бекем карма, кааласаң душманың астында курман бол!_

Орозоңуздар кабыл болсун!

Нуриза Кармышкова .

Запись ОРОЗОДО АЛЛАХТЫН СҮЙҮКТҮҮСҮ БОЛУП КАЛ! впервые появилась Formula.KG.

Шакики Балхи айткандай:

«Ибадатты татыктуу түрдө аткара алуу – бул, чеберчилик. Ал ачкачылык аркылуу жагымдуу лаззат тартуулайт.» ..

Бул ачкачылык – заманбап медицинада да «диета» деген аталышта чың ден соолуктуу болуунун биринчи шарты. Бул ачкачылыкка чыдаш кыйыныраак. Риваяттарга караганда, напси жаратылган кезде тyрдyy кыйноолорго карабастан, Аллах Таалага: «Сен сенсиң, мен менмин» – деп акылсыздык кыла кыйынсынган, бирок Аллах ага ачкачылык бергенде гана, өзүнүн алсыздыгын кабыл кылган экен.

Бул себептен улам эркти тарбиялоодо ачкачылыкты баштан кечирүүдөн башка таасирдүү нерсе жок.
Эрк болсо – табигый жана напсилик каалоолорго каршы туруштук берүүнүн негизги шарттарынын бири.
Азирети Мавляна (куддиса сиррух) бул тууралуу мындай дейт:

«Адамдын чыныгы азыгы – Алланын нуру. Денени ашыкча азыктандырыш туура эмес. Адамдын негизги азыгы – Алланы сүйүү. Адамдар негизги рухий азыгын унутуп, дене азыгына берилип кеткени үчүн бактысыдыкка дуушар болуп, ач көз болуп калат.
Ачкөздyгy себептүү жүзү кубарып, муунбашы калчылдап, жүрөгү тyрс-тyрс согот. Жер бетинин азыгы кайда да, түбөлүктүүлүктүн азыгы кайда?
Аллах шейиттер үчүн «Азыктанышты» – дейт. Ошол руханий азык үчүн ооздун да, дененин да кереги жок.»

Азирети Лукман уулуна минтип насаат кылчу:

«Курсагың тойсо, ой-пикириң уктап калат. Акылмандык токтоп, дене мүчөлөрү ибадатка ыкшоо тартып калат.»…

Бир олуя минтип айтчу экен: «Түрлүү-түрлүү тамактар менен курсагын толтурган захидден Аллага калкаланам!»…
Айша (Аллах андан ыраазы болсун): «Мелекут (рухтардын жана периштелердин ааламын) эшигин ачканга аракет кылгыла!» – дечy.
Андан:
– Эмне менен? – деп сурашат. Момундардын энеси минтип жооп берет:
– Ачкалык жана чаңкоо менен.
Аллах досу Махмуд Сами Рамазаноглу «Мукаррам инсан» аттуу китебинде аз тамактануу жана ачкачылыктын абдан маанилyy экенин төмөнкyчө баяндаит: Табыптардан:
– Дарынын эң жакшысы кайсы? Даанышмандардан:
– Ибадатка көбүрөөк шыктандырган нерсе эмне?
Захиддерден:
– Аллага берилгендикти көбүрөөк толуктаган нерсе эмне?
Аалымдардан:
– Илимди окушта эң таасирдүү нерсе эмне? Амирлерден:
Эң даамдуу тамак эмне? – деп сурашса, баары тең:
– Аз тамактануу! – деп жооп беришкен экен. Анткени аз жеште, айрыкча ачкалык менен орозодо он жакшы нерсе бар:

1⃣ Ачкалыкта жүрөк таза, эстутум күчтүү болот; ал эми токтукта болсо акмактык, унутчаактык көбүрөөк болот.

2⃣Ачкалыкта жүрөк сергек болот; дуба жана ибадаттардан береке-лаззат алса болот. Токтукта болсо жүрөк катуу болот да ибадаттан лаззат пайда болбой калат.

3⃣ Ачкалыкта көңүл жумшак, кичи пейил; токтукта болсо текеберлик, менменсинүү жана мактаныч көбүрөөк болот.

4⃣Ачкалыкта кедефлер жана карды ачтар эске келет. Токтукта алар эске келбейт, унутулат.

5⃣Ачкалыкта напсилик арзуулар ооздукталат. Токтукта болсо нафси аммара (жамандыкты катуу буюрган напси) күчтөнүп-күүлөнөт.

6⃣ Ачкалыкта дене сергек болот. Токтукта болсо ыкшоо тартып, кайдыгерлик басат.

7⃣. Ачкалыкта ибадат кылууну улантуу жеңил. Токтукта жалкоолук, ныксыроо болот.

8⃣Ачкалыкта ден-соолук чың болот, ооруу жоюлат. Токтукта болсо дене чарчап, ооруйт.

9⃣ Ачкалыкта дене куштай жеңил болот. Токтукта болсо оордук, бошоңкулук болот.

Ачкалыкта кайыр-садага берyy каалоосу пайда болот. Бул болсо пендени кыямат күнүнүн коркунучтуу ысыгында серүүн көлөкөгө ээ кылат.Токтукта болсо сараңдык, ысырапкордук пайда болуп, пендени жексен кылат. Башкача айтканда, токтук напсилик арзууларды ойготуп козгосо, ачкалык жандyйнөнүн жөндөмдөрүн күчтөндүрөт.

Жыйнтыктап айтканда, орозонун жогоруда айтылган бардык пайдаларын камтыган таризде төмөнкүдөй хадис аитылган:
«Орозо кармагыла, ден-соолукта болгула.» (Табарании)

Ачкалык аркылуу жеткен материалдык-рухий соолук менен жакшылыктарга ишаарат кылган эң күчтүү далил – Аллах Тааланын улуу пайгамбарларына колдонгон кынтыксыздыкка жеткизүүчү методдордун ичинде орозого бөтөнчө көңүл бурушу. Арийне, пайгамбарлар пайгамбарлыктын берекесин орозо кармоо менен башташкан, кемелдиктин туу чокусуна жеткен соң белгилүү мөөнөткө адамзат ааламынан алыстап, бөтөнчө шык-жөндөмдөргө ээ болушкан. Ушинтип жан-дүйнөлөрү, сезимдери вахийге толуп ашкан.

Бул жолдо: Сина тоосунун эң барктуу пайгамбары Азирети Муса алейхиссалам Тоорат келип түшкүчө кырк күн, кырк түн ачка жана суусуз калган. Сайр тоосунун ыйык пайгамбары Азирети Иса алейхиссалам да Инжилден алгачкы сөздү укканга чейин кырк күн, кырк түн эч нерсе жеп-ичкен эмес.
Азирети Мухаммед (саллаллоху алейхи васаллам) дагы Куран түшөрдөн мурда толук бир ай Меккеге жакын Хира үңкүрүндө жалгыз калып, түрдүү ибадаттарды кылган. Акыры Жабраиил периштенин үнү аркылуу Алланын берекелүү нуру жан-дүйнөсүнө толо баштаган. Бул чындыктар орозонун чыныгы максаты жана пайдасы руханий экенин көрсөтөт. Андыктан орозо ибадат катары бир гана ошол максатта кармалышы керек. Анын материалдык пайдалары максат кылынса, орозо ибадат болуудан чыгып калат. Тактап айтсак, орозо кармаганда диета кармоону, арыктоону максат кылбашыбыз керек. Мындай түрдөгү орозолордо Алланын ыраазылыгы болушу мyмкyн эмес.
Дене кыймылдарынын пайдасын көздөп, же кайдыгер, ыкшоо тарткан жүрөк менен окулган намаздар да ушундай. Ибадаттар бир гана Алланын ыраазылыгына ээ болууну максат кылуу менен аткарылат. Бул максаттын ишке ашышы үчүн жүрөктүн жогорку деңгээлге чыгышы, чийкиликтен кутулуп, бышып жетилиши зарыл. Ыйык Рамазанда Азирети Пайгамбарыбыз (саллаллоху алейхи васаллам) берген сунуштарынын ичинен кээ бир негиздерге көңйл буруш керек:

А. Шахадат келмеси;

Б. Тообо жана зикир;

В. Беиишке ээ болуш үчүн көбүрөөк салих амал кылуу;

Г. Тозоктун отунан кутулуш үчүн арамдан, макирөөдөн сактануу;

Д. Мүмкүнчүлүккө жараша көбүрөөк садага-кайрымдуулук кылуу, жүрөгү муңдуу кишилердин батасын алуу;
Ж. Орозо туткандарга иптардык тамак берүү ж.б…..

Жараткан Аллах бул дүйнөлүк жашоону биз үчүн Ыйык Рамазан кылып, кыямат таңын бизге чыныгы майрам таңы кылсын!

Запись Ачкачылыктын пайдасы впервые появилась Formula.KG.

Ыйык Рамазан айында орозо кармагандарды сыйлап, аларга ооз ачыруунун сообу өтө чоң. Рамазан айы жакшылыктарга, берекелерге, соопторго толгон өзгөчө касиеттүү ай. Пайгамбарыбыз (саллаллаху алейхи вассалам) сахабалардан Саад бин Убааданын жанына келгенинде, азирети Саад бин кесим нан менен зайтунду анын алдына коет. Пайгамбарыбыз (саллаллаху алейхи вассалам) андан ооз тийип жеген соң: “Дасторконуңардан ар дайым орозо кармагандар ооз ачсын, тамагыңарды жакшы адамдар гана жесин, периштелер силерди алкасын!” деп батасын берген. Дагы бир сөзүндө Пайгамбарыбыз (саллаллаху алейхи вассалам) “Бир адам орозо кармаган бирөөнү сыйлап ооз ачырса, орозо кармаган адамдын сообуна тете соопко ээ болот. Орозо кармаган адамдын сообунан да эч нерсе кемибейт” дейт

Запись Ооз ачтыруу (ифтар) тууралуу кыскача маалымат впервые появилась Formula.KG.

Орозо кармаган жаран шилекей жутса болобу?
— Ооба, болот. Шилекей жутса орозо бузулбайт.

— Тиш тазалоого уруксат берилгенби? Тиш паста пайдаланылабы?
— Тиш паста эмес, мисвак (дарактан атайын тиш тазалоо үчүн алынган бутак — ред.) менен тазалаш керек. Тиш пастасы менен жууганга болбойт. Пастасы жок тиш щетка менен тазалоого уруксат.

— Уктап калып убагында ооз жаппай калса эмне болот?
— Эч нерсе болбойт. Турганда эч нерсе жебестен, ниет кылып, ооз жапса жарай берет.

— Эрте ооз жаап, кечирээк ооз ачса болобу?

— Эрте ооз жапса боло берет. Мисалга саат 01:00дө жаап уктай берсе болот. Бирок убагында ачканга аракет кылыш керек. Эгер шарт болбосо, анда айла жок.

— Ооруп саарлыкта айыгып кеткен киши орозо кармашы керекпи?
— Ооба, өзүн жакшы сезсе кармашы керек. Эгер күмөнсүсө, толук сакайганга чейин кармабай турганы дурус. Орозо ден-соолукка зыян тийгизбеши керек.

— Саарлык тамакты ичүү зарылбы?
— Ооба. Пайгамбарыбыз Мухаммед (САВ) сөзсүз түрдө саарлык тамак ичүү керектигин айткан. Андыктан саарлыкты калтырбаш керек.

— Орозо кармаган киши жол жүрө турган болсо оозун ачып алса болобу?
— Сапары узак болуп, орозонун айынан кыйнала турган болсо орозо кармабаганга уруксат берилет. Бирок сапардан келгенден кийин каза болгон орозолорун кармап коюшу керек.

— Орозо убагында сууга түшүүгө болобу?
— Болот. Бассейинге, душка чайынууга уруксат. Башты салып, кадимкидей эле чөмүлө берсе болот. Болгону кулак, мурунга суу кирип кетпеши керек. Мындан сырткары, эркектер сууга түшкөн жерде аялдар болбошу кажет.

— Ыктыярсыз же мажбур кусса орозо бузулабы?
— Жок, андай учурда орозо бузулбайт. Эгер адам кускандан кийин өзүн жакшы сезип, орозо кармоону улантып кетүүгө чамасы жетсе улантып орозо кармай берсе болот. Эгер атайылап кусса орозо бузулат.

— Ооз чайкаса болобу?
— Ооба, чайкаганга уруксат. Болгону жутуп жибербеш керек.

— Унутуп тамак жеп алса, тамеки тартып алса, суу ичип алса орозо бузулабы?
— Бузулбайт. Оозду чайкап алып, орозону уланта берсе болот.

— Рамазандан калган казасын кармаганча кийинки Рамазан айы келип калса эмне кылат?
— Келип калган орозону кармап бүткөн соң каза болгон орозо кармалат.

— Рамазандан башка айларда да орозо кармаса болобу?
— Болот. Сүннөт орозолорду кармап, сооп тапса болот.

— Бала эмгизип орозо тутса болобу?
— Эгер бала эмгизип жаткан эне өзүн жакшы сезсе, балага зыяны тийбесе орозо кармаса болот. Негизи боюнда бар аялдар, этек кири келип жаткан кыз-келиндер, эмчек эмизген энелер, оорукчан адамдар орозодон бошотулат.

— Орозо кармаганда өбүшүп учурашууга болобу?
— Албетте, болот. Балдарды бетинен өөп, башынан сылап эркелетсе болот. Чоңдор менен да өбүшүп учурашууга уруксат берилет. Болгону, чектен ашып кетпеш керек.

— Кош бойлуулар орозо кармаса болобу?
— Балага, ден-соолугуна залакасы тийбесе кармай берсин.

— Орозо учурунда тиш доктурга барса болобу?
— Орозонун адамга эч зыяны тийбеши керек. Эгер тиш ооруса албетте, дарыланышы керек. Болгону дарылоо учурунда суюктук кекиртектен ары кетпеши керек.

— Орозо учурунда денеден, ооздон кан, ириң акса орозо бузулабы?
— Бузулбайт. Эгер адам оорууга чалдыкса оозун ачууга уруксат. Кийин сакайган соң, карызын кармап коет.

— Орозо учурунда жубайлар жыныстык катнашка барса болобу?

— Ооз жабык учурунда болбойт. Эгерде кошулуп алса ооз ачылган болуп саналат. Бул үчүн орозо бүткөндөн кийин 60 күн тынбай кармоого туура келет. Жубайлар ооз ачылгандан тартып ооз бекиткенге чейин жыныстык катнашка барса уруксат.

— Тилдин, көздүн, ооздун орозосу жөнүндө айтып берсеңиз…
— Орозо бир гана ашказандыкы эмес. Тилдин, көздүн, кулактын орозосу болот. Бул ушак сөздөн, бирөөнү жамандоодон, арам оокаттан, башкаларды капа кылуудан арылуу деген сөз. Көздүн орозосу ыплас нерселерди кароодон тыят.

— Орозо учурунда ийне сайдырса ооз ачылабы?

— Ооба. Ийне сайдырып, дары ичүүгө болбойт. Эгер абал оорлоп бара жатса ооз ачып эле ден-соолукту чыңдоо зарыл.

‍‍‍ БАКТЫЛУУЛУК ФОРМУЛАСЫ

Запись Орозо кармоо тартиби: эмнеге уруксат берилип эмнеге тыюу салынат впервые появилась Formula.KG.

Бишкек шаарындагы борбордук мечитте күн сайын 1 500дөн ашуун жарандар ооз ачууда. Ал эми кезекке тургандардын саны улуу Рамазан айына чейин толуп калган. Бул тууралуу шаардык казыяттын басма сөз катчысы Толукнбек Жуманов билдирди. Ал эми Бишкек шаардык казыснын орун басары Эрназар ажы  Асатовдун айтымында  Бишкек шаарындагы 58 мечитте таравих намаздары окулуп, ифтарлык иш-чаралар уюштурулууда.

“Рамазан айы- Алла Таала тарабынан Куран түшүрүлгөн ай болуп эсептелет. Бул айда ар бир кылган жакшылыка эселеп сооптор берилет. Мечиттерибизде эл толуп, жаштарыбыздын ыйманы жогорулап жатат”,-деди шаар казысынын орун басары.

“Муфтият”

Запись Бишкек шаарындагы борбордук мечитте 1500 адамга ифтарлык уюштурулууда впервые появилась Formula.KG.

Абдишүкүр ажы Нарматов

Бисмил-лаахир-рахмааниррохиим. Мээримдүү жана ырайымдуу Алланын аты менен баштаймын. Алла Таалага мактоо айтабыз, андан жардам сурайбыз жана күнөөлөрүбүз үчүн кечирим тилейбиз.

Күбөлүк берем Ал, Алла жалгыз, Анын эч кандай шериги жок. Ал, Алла бир айдан экинчи айды фазилеттүү кылып жараткан. Ал, Алла улуу Рамазан айында орозо кармоону парз кылган жана ушул айда ыйык Куранды түшүргөн. Рамазанда орозо кармаган адамдарга чексиз соопторду убада кылып: «орозо кармоочунун сообун мен гана билем, ал мен үчүн тамак жана суусундук ичүүдөн ошондой эле кумар каалоосунан тыйылды» деп айткан.

Күбөлүк берем Мухаммад (Ага Алланын салам-салаваты болсун) Алланын кулу жана акыркы элчиси. Пайгамбарыбыз (Ага Алланын салам-салаваты болсун) улуу Рамазан айынан кандай тарбия алуу керектигин бизге үйрөткөн жана бул айды туура пайдаланууга чакырган. Рамазан сабактарын окутуучу улуу мугалим Мухаммад пайгамбарыбызга, анын үй-бүлөөсүнө жана сахабаларына Алланын саламы жана салаваты болсун.

Урматтуу мусулман бир тууганым!

Кайрадан эшигибизди кагып улуу Рамазан айы кирип келди. Улуу Рамазан башталардан алдын, бул ай тууралуу кыскача түшүнүк берели.

Эмне үчүн Рамазанды ыйык деп санайбыз? Рамазан айында кандай ибаадаттарды аткарып, кандай иштерден тыйылуу керек? Алла Таала бир орунду экин орундан же бир айды экинчи айдан жөндөн-жөн эле ыйык кылып койгон эмес. Мисалы Мекке шаары ыйык шаар. Анын ыйык болуусунун себеби, бардык мусулмандардын кыбыласы болгон Каьба ошол жерде. Рамазандын ыйык болуусунун себеби, бул айда кадыр кечеси бар. Ал эми кадыр кечесинин ыйык болуусунун себеби, бул кечеде Куран түшүрүлгөн.

Демек, урматтуу мусулман бир тууганым. Рамазан айы Куран түшүрүлгөн ай. Куран түшүрүлгөн айда Куранда тыюу салынган күнөөлөрдү таштап, аткарууга буюрулган амалдарды аткарууга үйрөнүү керек.

Шаабан айынын аягында Пайгамбарыбыз (Ага Алланын салам-салаваты болсун) сахаабаларына кайрылып:

– «Оо, адамдар! Силерге улуу ай жакындап келе жатат. Алла Таала бул айда орозо кармоону парз, түндөсү намаз окууну нафил кылды. Кимде-ким Рамазан айында нафил ибаадатты аткарса парз ибаадатты аткаргандай сооп берилет. Ал эми ким парз ибаадатты аткарса, башка айлардагы жетимиш парзды аткаргандай сооп алат. Кимдеким адамдардын оозун ачтырып курсагын тойгузса, тозоктон жетимиш жылдык аралыкта алыс болот» – деп айтканда, сахаабалардын кээ бирөөсү:

– «Кимде-ким бир жутум суу же бир курма менен ооз ачтырса, тозоктон жетимиш жылдык аралыкта алыс болот» – деп жооп берди. Мына ушул эсепсиз сооптор берилүүчү Рамазан айында Алла Таала, башка айларда адал болгон үч ишти аткаруудан тыюу салды. Тамактануудан, суусундук ичүүдөн жана аял менен эркектин жакындашуусунан. Ар бир акылдуу адам Алла Тааланын адал иштерге тыюу салганын көрүп туруп, Рамазан орозосунун эмне үчүн парз болгондугун түшүнө алат. Рамазан бизди адал иштерден тыюу менен бирге, арам иштерди толук таштоого тарбиялайт. Албетте Рамазандын бул тарбиясын Аллака чындап ыклас кылган, орозону эмне үчүн кармап жаткандыгын билген адамдар гана ала алат. Алла Таала Куранда :

– «Оо, ыйман келтиргендер! Силерден мурунку элдерге парз кылынганы сыяктуу, силерге да орозо кармоо парз кылынды.Такыбаа болушуңар үчүн» – деп айткан. (Бакара. 183-аят.)

Ушул аятта Алла Таала жөн гана орозонун парз болгондугун айтпастан, өтө маанилүү болгон үч нерсени айткан. Аяттын башында Алла Таала ыйман келтиргендерге кайрылып жатат. Демек орозону ыймандуулар гана кармай алышат. Ал эми ыймандын орду кайда? Албетте ыймандын орду жүрөктө. Аяттын уландысында, орозо кармоо парз кылынды деп айтылган. Чындыгында орозо кармаган адамды сырткы келбетинен билүүгө болбойт жана анын кандай ниет менен кармаганын да билүү мүмкүн эмес. Демек орозонун орду да жүрөктө экен. Аяттын акырында орозо кармоонун негизги себеби такыбаа болуу экендиги айтылат. Такыбаалык деген эмне? Такыбалык Аллака чын ниеттен ишенип, Ал буюруган ишти аткаруу жана тыюу салган иштен тыйылуу. Демек такыбаалуулуктун орду да жүрөктө.

Урматтуу мусулман бир тууганым!

Жогорудагы аяттан түшүнүктүү болгондой Рамазан бул жүрөктү тазалоонун айы.Жүрөктү эмнеден тазалайбыз? Албетте жүрөктөрүбүздөн орун алып жайланышып алган күүнөлөрдөн тазалайбыз.

Пайгамбарыбыз (Ага Алланын салам-салаваты болсун) бир хадисинде:- «Орозо кармап, бирок жалган сүйлөөдөн, кыйбат кылуудан, ушак таратуудан өзүнү тыя албаган адам ачка жүргөндөн башка эч нерсеге жете албайт» – деген. Эртеден кечке тамактанбай, суусундук ичпей жүрүп бирок күнөө иштерден өзүн тыйбаса, кармаган орозодон эмне пайда? Пайгамбарыбыз (Ага Алланын салам-салаваты болсун) экинчи бир хадисинде сахабаларына кайрылып:

– «Куру жалак калуучу адамдын ким экенин билесиңерби» – деп сурады. Сахабалар:

– Колунда тыйыны да, буюму да жок адам, куру жалак калуучу болот – деп жооп беришти. Пайгамбарыбыз (Ага Алланын салам-салаваты болсун) аларга:-

«Жок, куру жалак калуучу адам, ал менин үммөтүмдөн бир адам кыяматта окуган намазы, кармаган орозосу, берген зекети жана аткарган ажылыгы менен келет. Бирок ал бирөөнү сөгүп койгон, бирөөнүн малын тартып алган, бирөөнүн абийирин ачкан, бирөөнү урган, бирөөнүн канын төккөн. Бул кылгандары үчүн анын кылган жакшылыктары тигилерге алынып берилет, эгер жакшылыктары жетишпей калса, тигилердин күнөөлөрү бул адамга жүктөлүнөт да тозокко ташталынат» – деп түшүндүрүп берди.

Орозо кармап бирок күнөөдөн өзүнү тыя албаган адам Алланын алдына барганда куру кол калуусу мүмкүн. Албетте бул жеңил нерсе эмес.

Пайгамбарыбыз (Ага Алланын салам-салаваты болсун) бир жолу минбарга бутун коюп жатып «аамин» деди, экинчи тепкичке бутун койгондо дагы «аамин» деди, үчүнчү тепкичке бутун койгондо да «аамин» деди. Минбарга чыгып кутбасын аяктаган соң, сахабалар ага кайрылып:

– Оо, Алланын элчиси. Минбарга чыгып баратып адаттан тышкары үч жолу аамин деп айттың, ушуну түшүндүрүп берчи – деп сурашты.

– «Минбарга бутумду койгон мезгилде, Жибрийил мага:

– орозо кармап бирок күнөөнү таштабаган адам бактысыз болсун – деп айтты. Мен ага аамин дедим.

Экинчи бутумду койгон мезгилде, Жибрийил:

– ата-энеси же ал экөөнүн бири колунда картайганда аларды ыраазы кылып бейишке кире албаган адам бактысыз болсун – деп айтты. Мен ага аамин дедим.

Үчүнчү тепкичке бутумду койгондо, Жибрийил:

– сенин атыңды угуп бирок салават айтпаган адам бактысыз болсун – деп айтты. Мен ага да аамин дедим» – деп түшүндүрүп берди. Ошондуктан, урматтуу мусулман бир тууганым, келиңиз улуу Рамазанда ашказан менен гана орозо кармабастан, жүрөгүбүз, тилибиз, көзүбүз, кыскасы бардык мүчөлөрүбүз менен орозо кармайлы. Орозо, бул тосуучу парда. Бул жашоодо күнөөдөн тосот. Акыретте тозоктон тосот. Рамазан деген сөз араб тилинде беш тамгадан турат. Ра тамгасы- рахмат, мим тамгасы- магфират б.а. кечирим, алиф тамгасы- амаанун минан-наари б.а. тозоктон аман болуу, зод тамгасы- зомаанун илал жаанати б.а. бейишке кепилдик, нун тамгасы- нуурун фил-жаннати б.а. бейиштеги нур. Аллахым ар бирибизди өз ырайымыңа алып, күнөөлөрүбүздү кечир. Тозоктон аман кылып, бейишке киргиз. Улуу Рамазан айын туура пайдаланууну баарыбызга насип кыл.

Аллахым билип-билбей жасаган күнөөлөрүбүздү кечирип, ыймандуу адамдар менен бирге кыл. Ассаламу алайкум ва рахматул-лаахи ва барактуху.

Запись Рамазан Куран түшүрүлгөн ай впервые появилась Formula.KG.

Запись Орозонун ден-соолукка тийгизчү пайдалары тууралуу впервые появилась Formula.KG.

Ош шаарында 107-каттамдагы коомдук транспорттун айдоочулары орозо айында элге акысыз кызмат көрсөтөт. Бул тууралуу аталган каттамдын бригадири Матраим Асанов билдиргендигин Ош шаардык мэриясынын басма сөз кызматы маалымдады.

Анын айтымында, эртеңден тарта күнүнө экиден маршрутка кезектешип жүргүнчүлөрдү бекер ташыйт.

“Өлкөдө жол кырсыктары көп катталып жатканына байланыштуу орозо айында элден бата алуу максатында ушул демилгени көтөрүп чыктык. Буга айдоочулардын баары макул болуп колдоп беришти. Биздин каттамда жалпы 60 маршрутка бар. Бир күнгө экиден маршрутка бөлсөк орозо айы бүткөнгө чейин жетет экен. 107-каттамдын бир багыты студенттер шаарчасынан аэропортко, экинчи багыты Достук көчөсүнө чейин барат. Аталган каттамдын айдоочулары буга чейин да кайрымдуулук иштерди уюштуруп келген”, — деди Асанов.

Ал эми Ош шаардык жүргүнчүлөрдү ташуу агенттигинин башкы адиси Алимжан Чаланов орозо башталгандан тартып бул демилгеге башка каттамдын айдоочулары да кошулары күтүлүп жатканын билдирди.

“Кабар”

Запись Ошто орозо айында айрым коомдук унаалар акысыз каттайт впервые появилась Formula.KG.

27-май рамазан айынын алгачкы күнү деп белгиленди
Асмандын бүркөө болгондугуна байланыштуу ай көрүнбөдү. Ошондуктан үстүбүздөгү Шаабан айын 30на толуктап, 27-май, ишемби күнү улуу Рамазан айынын биринчи күнү деп жарыялайбыз.

Тактап айтканда 26-майдан 27-майга караган түнү Бишкек убактысы боюнча таңкы саат 03:16да ооз бекилип, орозо кармалат. Ал эми тарабих намазы 26-майдан тарта бардык мечиттерде окула баштамакчы.

Калган аймактар орозо календары боюнча ооз бекитишет.

http://muftiyat.kg

Запись 27-май рамазан айынын алгачкы күнү деп белгиленди впервые появилась Formula.KG.

Таравих намазы Рамазан айында гана куптан намазынан кийин витр намазынын алдында окулуучу 20 рекет муаккад сүннөт намаз болуп эсептелет. Таравих намазы эркек, аял окууга тийиш болгон сүннөт амал. Таравих намазын жамаат менен окуу сүннөт. Таравих намазын жеке өз алдынча окуса да болот.

Бирок жамаат менен окуу абзел.
Азирети пайгамбарыбыз САВ: “Кимде ким бекем ишеним жана сообун Аллахтан үмүт кылуу менен окуса, ага чейинки күнөөлөрү кечирилет” (Муслим, Салатул-Мусафирин 174) – деп таравихтин сооптуулугун баса белгилөө менен таравихти окууга чакырган.
Таравих намазы жыйырма рекет. Ар бир төрт рекет намаздан кийин бир саамга тыныгып бой жазылганы үчүн “Таравих” деп аталган. “Таравих” – тыныгуу, эс алуу, бой жазуу деген мааниде. Бир жолку таравих намазында беш тыныгуу бар. Тыныгуу учурунда Алла Тааланы зикир кылуу, тасбих айтуу же Пайгамбарыбызга салават айтуу мустахап болуп эсептелет.
Таравих намазына:
“Алланын ыраазылыгы үчүн таравих намазын окууга ниет кылдым, уюдум ушул имамга, халисан лиллахи таала Аллааху Акбар” – деп ниет кылынат.
Таравих намазынын ар бир төрт рекетинен кийин тасбих айтып отуруу сүннөт. Олтурган кезде тасбих же тахлил айтып олтуруу мустахаб:
“Субхаана зилмулки валмалакуут, субхаана зил иззати валазамати валь кудрати, валь кибирийаи валь жабаруут, субханал маликил хаййиллазий лаа ямуут, суббухуун, куддуусур-роббуна, ва роббул малааикати вар-руух. Лаа иллаха иллалааху настагфируллах, нас-алукал жанната ва наьуузубика минаннаар”.
Таравих намазында Фатиха сүрөсүнөн кийин имам бир кыска сүрө окуса жетиштүү болот. Же болбосо Курандын башынан баштап Рамазан бүткөнчө аягына чейин окуса өтө чоң сооп, сүннөт амал болот. Имам таравих намазын үн чыгарып окуйт.

Таравих намазын окуп бүткөндөн кийин бул дуба окулат:
“Аллохума солли алаа Мухаммаддив-ва алаа, аали Мухаммад. Аллохума заййинаа бизийнатил иимаани, ва шаррифна, ва акримна фи шахри Рамазана, варзукнаал жанната вал гуфрана ва такаббал миннаа тараавиихана яа Субхан, вастажиб дуа-анаа яа Ханнаану, би фазлика важуудика яа Маннану, бирохматика йаа Архамар рохимиин”.
Эң акыркы таравихте бул дубаны окуса болот: «Субхаанал ханнаанил маннаани. Субхаанал малиикид даййаани. Ал мавсууфу бил ихсаан вал маърууфу бил гуфроони, алвадааъ алвадааъ йаа шахро рамазана, алфироок алфироок йаа шахрот тараавийхи ваттасаабийхи ва хатмил кураани, хааза шахруун аввалуху рахматун ва авсатуху магфиратун ва аахируху иткумминан нийроони. Лаа илаха иллаллоху настахфируллоху насалукал жанната ва наъузу бика минаннаар.»
Таравих намазынын рекеттеринин саны Азирети Умардын халифалык доорунда Набави мечитинде окулган таравих намазынын 20 ирекеттик таризине таянат. Пайгамбарыбыздан кийинки алгачкы төрт халифанын учурунда бул намаз 20 ирекеттен окулган. Кийинки мусулмандар да ушул боюнча окуганды четке кагышкан эмес. Пайгамбарыбыз мындай деген: “Менден кийин, менин сүннөтүмдөн жана туура багыттагы халифалардын сүннөтүнөн ажырабагыла”. (Абу Дауд, Суннат-5; Тирмизий, Илим-16; Ибн Маажа, Мукаддима-6; Ахмад бин Ханбал, 4/126-127; Даримий, Мукаддима-16).
Таравих куптан намазынан кийин окулат. Куптандан мурун окулса, аны кайра окуу керек.
Таравих намазын жалгыз киши да окуса болот. Ар бир экинчи ирекетте салам берүү дурус. Ошондой эле ар бир төрт ирекетте же 10 же 20 ирекетте бир салам берип окуса да болот. Бирок, он же жыйырма рекетте салам берип окуу макрух болуп эсептелет.
Таравих намазында кыраатты узун окуу абзел. Ошону менен бирге жамааттын абалына жараша аракет кылууну да эстен чыгарбоо керек. Намазды эрте бүтүрүү үчүн ылдам окуу макирөө болуп саналат.
Таравих намазынын пайдалары жана сооптору…
1-куну жаны торолгон наристедей таза болот…
2-кун ата-энесини куноолорун кечирилет эгер мусулман болсо…
3-кун Аллах мурунку куноолорун кечирет…
4-кун амал китебине Тоорат, Забур,Инжил жана Куран окуду деген сооп жазат…
5-кун Мекке,Мадинада жана Аль-Аксада мечитинде намаз окугандын сообу берилет…
6-кун Байтул Мамурга зыярат кылгандын сообу берилет…
7-кун Муса(а.с)
Фираун жана Каманды согушун женип келгендин сообу берилет…
8-кун Ибрахим (а.с) тапкан соопту берет…
9-кун Мухаммад (С.А.В)дын ибадатынын сообун берет…
10-кун Дунуйо жана акырет жакшылыктарын баарын берет…
11-кун Бул дуйнодон тигил дуйного куноосу жок кирет…
12-кун Кыямат куну жузу 14кундук толгон айдай берет…
13-кун кыямат азабынан куткарылат…
14-кун кыямат куну бир периште келип таравих окуганына куболук берет…
15-кун Арышты которгон периштелер ага салават айтат…
16-кун Аллахтын буйругу менен анын амал китеби тозоктон куткарылат
..
17-кун Аллах ага буткул п сообун берет…
18-кун Периште кыйкырат “эй пенде Аллах сенден ыраазы болду”.
19-кун Аллах бейиште анын даражасын бийик кылат…
20-Аллах анын амал дептерине шейиттин сообун берет…
21-кун Аллах бейиште үй салат…
22-кун Аллах анын баардык кемчиликтен сактайт…
23-кун Аллах анын атына бейиштен бир шаар куруп койот…
24-кун анын баардык кажааттарын бутурот…
25-кунАллах аны кабыр азабынан сактайт…
26-кун Аллах ал пендеге 40 жылдык ибадаттын сообун берет…
27-кун кыл копуродон чагылган чарт эткендей отот…
28-кун Аллах ага бейиштен 1000 даража берет…
29-кун анын амал дептерине 1000 жолу хадж кылгандын сообун берет…

Запись ТАРАВИХ НАМАЗЫ впервые появилась Formula.KG.

Чогулган каражат комиссия түзүлгөндөн кийин бир айдын ичинде муктаждарга таратылат.

Орозо айында бериле турган битир-садаганын өлчөмү бекитилди. Бул тууралуу муфтияттан билдиришти.

Запись Муфтият битир-садаганын баасын бекитти впервые появилась Formula.KG.

Кыргыз тилинде алгачкы диний мультфильм Рамазан айында «Аян» телеканалы аркылуу 30 күн бою тынбай эфирден кете баштайт. Бул тууралуу аталган телеканалдан билдиришти.

«Ибрагим – Аллахтын досу (Ибрахим – халил Аллах)» – «Катар» телеканалынын буйрутмасы менен “Media Art” анимациялык продакшн студиясы тарабынан 3D тибинде даярдалган мультсериал. Анын ар бир сериясы 20 мүнөттү түзүп, 30 сериядан турат.

Бул мультсериалды арабчадан кыргызчага которуу идеясы жана каржылоо иши атын атагысы келбеген ак ниет адамдар тарабынан демилгеленди.

Мультсериалдын үн коштоо ишинде үн режиссеру милдетин аркалаган Акжолтой Аскаралиев учурда монтаждоо ишинин 35%ы аяктап калганын билдирди.

Акжолтой Аскаралиев мультсериал туурасында:

Запись Орозодо 30 күн бою Ибархим пайгамбар жөнүндө кыргызча мультфильм көрсөтүлөт впервые появилась Formula.KG.